Alkalen Fosfataz Nedir?
Alkalen fosfataz, kan dolaşım sisteminizde bulunan bir enzim çeşididir görevi ise vücuttaki proteinleri parçalamaktır. Karaciğerimiz, alkalen fosfatazın ana kaynaklarından biridir, ayrıca kemiklerde, bağırsaklarda, pankreasta ve böbreklerde de alkalen fosfataz bulunur. Hamile kadınlarda, alkalen fosfataz, plasentada üretilir. Yetişkinlerde alkalen fosfataz seviyeleri litrede 25-100 arasında iken, çocuklarda bu seviye litrede 350 adete kadar çıkabilir. Alkalin seviyelerinin yükselmesi, yukarıda bahsedilen organların herhangi birinde bir işlev bozukluğu olduğu anlamına gelebilir.
Yükselen alkalen fosfataz seviyeleri karaciğer sorunu, kemik sağlığı sorunu ve D vitamini eksikliğinden kaynaklanabilir. Bu enzim seviyesinin yükselmesi, bu soruna neden olan sorunun çözülmesiyle, diyette yapılan değişikliklerle ve yaşam tarzında yapacağınız değişiklerle düşürülebilir.
Alkalen Fosfataz Normal Değerleri
- Yetişkinler için normal seviyeler: 25-100 U/L
- Çocuklar için normal seviyeler: 350 U/L’ den düşük.
Bu sonuçların laboratuvardan laboratuvara az miktarda değişebilir.
Alkalen Fosfataz Seviyesi Yükselme Nedenleri
- Doğum kontrol hapları veya antibiyotiklerin yan etkileri
- Hamilelik
- Şeker hastalarında kontrol edilmeyen şeker tüketimi
- Sigara kullanımı
- Aşırı alkol tüketmek
- Ciddi enfeksiyonlar
- Menapoz
- Ergenlik nedeniyle artan hormonlar
- Bağırsak iltihaplanması gibi sağlık sorunları
- Yakın zamanda kalp krizi geçirmiş insanlar
- Raşitizm ve paget hastalığı
- Germ hücreli tümörler
- Safra kesesi tümörleri
- Karaciğer safra kanalları tıkanması
- Göğüs, yumurtalık, kolon, prostat ve serviks kanserleri
- Kemik kırılması
- Kemik metastazı (kanser hastalarında yaygın olarak görülen ilk belirti)
- Eklem iltihabı
- Kemik erimesi
- Hiperparatiroidizm (paratiroid hormonunun aşırı üretimi)
- Adrenal korteks hipofonksiyonu (adrenal korteks hormonlarının aşırı üretilmesi)
- Kemik kanseri
Alkalen Fosfataz Seviyesi Yükselten Karaciğer Hastalıkları:
- Karaciğer yağlanması
- Karaciğer tümörü
- Hepatit (karaciğerin bir virüs ile enfekte olması)
- Siroz
- Kolanjit
- Sitomegalovirus tarafından kaynaklanan enfeksiyon
Alkalen Fosfataz Seviyesi Yükselten Diğer Faktörler:
- Zona hastalığı
- Crohn hastalığı
- Androjenik steroidler
- Miyokard enfarktüsü (kalpte akut doku hasarı)
- Amiloidoz
- Sarkodoz
- Kalp yetersizliği
Yüksek Alkalen Fosfataz Seviyelerini Düşürme Yolları
İlaç Kullanımı
Bir insanda yüksek alkalen fosfataz seviyeleri tespit edildiğinde, bu yükselmenin nedeni araştırılır. Bunun sonrasında, bu soruna neden olan problemi çözmek için ilaçlar yazılır. Genellikle alkalen fosfataz seviyelerinin yükselmesindeki neden, D vitamini eksikliği, kemik sorunları, karaciğer sorunları ve bazı ilaçların yan etkiletiridir.
Alkalen fosfataz seviyesinin yükselmesine neden olan sorunu belirlemek ve buna uygun ilaç kullanmak, düşürmek için en iyi yoldur. Doktor bazen alkalen fosfataz yükselmesine neden olan, doğum kontrol hapları, iltihap önleyiciler, hormonal ilaçlar, kortizon ilaçları, antidepresanlar, hipertansiyon ilaçları gibi reçetesiz ilaçların kullanımını yasaklayabilir.
Alkalen Fosfataz Seviyesini Düşürmek İçin Ne Yemeli?
Bazı yiyecekler, alkalen fosfataz seviyelerini yükseltebilir. Alkalen fosfataz seviyelerini yükselten yiyeceklerin tüketiminin bırakılması, genel alkalen fosfataz seviyelerinizi olumlu yönde etkileyecektir. D vitamini ve bakır içeren yiyeceklerin tüketimi arttırılmalıdır. Bu besin maddelerinin az alınması genellikle yüksek alkalen fosfataz seviyelerine neden olabilir.
Çinko içeren yemeklerden uzak durulmalıdır. Çünkü çinko, metaloprotein adı verilen bileşenin yapı maddelerindendir. Ayrıca B12 içeren yiyeceklerin tüketim miktarınıda kontrol altına almanız gerekebilir. Fakat, diyetinizde değişiklik yapmadan önce bir doktora danışınız.
Aşağıda tüketmeniz ve tüketmemeniz gereken gıdaları sayacağız.
Tüketmeniz Gereken Gıdalar:
- Süt
- Yumurta
- Ton balığı
- Sardalya
- Uskumru
- Ringa balığı
- Balık yağı
- Şitake mantarı
Kaçınmanız Gereken Gıdalar:
- Et
- Mercimek
- Peynir
- Kabuklu deniz ürünleri
- Mısır yağı
- Hindistan cevizi yağı
- Gazlı içecekler
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Alkalen fosfataz yüksekliği sorunu yaşayan hastalar için en önemli şeylerden birisi sağladığı D vitamini sayesinde güneş ışığıdır. Bu nedenle, sabah güneş ışığına çıkmak ve doktorunuza danıştıktan sonra D vitamini takviyeleri almak, yapabileceğiniz en iyi şeylerden ikisidir. D vitamini sentezlenmesi sağlamak için günde en az 20 dakika güneş ışığının cildinize gelmesi gerekir. Fakat, bunlara ek olarak doktorunuza da danışarak, onunda tavsiyelerini almanız gerekmektedir.
Alkalen Fosfataz Düşüklüğü
ALP düşüklüğü klinik olarak çok anlamlı değildir.
Alkalen fosfataz düşüklüğü nedenleri:
- Aşırı kansızlık
- Tiroid hormonunun azlığı (hipotiroidi)
- Fosfat düşüklüğü
- B12 vitamin eksikliği
- Çinko veya magnezyum eksikliği
- Ağır beslenme bozukluğu
- Çölyak hastalığı
- Aşırı D vitamini alınması
- Aşırı B vitamini kullanımı
- Süt-alkali sendromu
- Skorbüt: C vitamini eksikliği sonucu bağlı gelişen bir hastalık
- Pernisiyöz anemi
- Menapoz döneminde östrojen tedavisi olankadınlarda ALP düşüklüğü görülebilir.