Aşil Tendonu Nedir
Aşil tendonu vücuttaki en büyük tendonlardan (sinir) biridir. Tendon; vücuttaki kas ve kemikleri bağlayan lifli dokulardır. Aşil tendonu baldır arkasındaki kasları topuk kemiğine bağlayan güçlü bir lifli kordondur. Bu tendon yürümek ve ayakları hareket ettirmek için çok önemlidir. Bu tendonlar çok zorlandığında, yırtılıp kopabilir. Aşil tendonu yırtılması (veya kopması) baldır kaslarını topuk kemiğine bağlayan tendon olduğunda meydana gelen bir yaralanmadır. Bu yırtılma genel olarak atletik spor gibi herhangi bir fiziksel aktiviteden kaynaklanır, bu da topukta sürekli baskıya neden olmaktadır. Aşil tendonu yırtılması için tedavi hem cerrahi olmayan hem de cerrahi yöntemler bulunmaktadır. Bununla birlikte, aşil tendonu tamamen yırtılan kişiler için ameliyat gereklidir.
Aşil Tendonu Yırtılması Belirtileri
Aşil tendon yırtılması halinde şunlar yaşanabilir:
- Ayak bileği ya da baldırın arkasında ani ağrı (bir tekme ya da bir bıçak gibi hissedilir) — sık sık ağrılı bir acıya dönüşür.
- Topuk ve baldır arasında bacak arkasında şişlik
- Zorlu yürüyüşü (özellikle üst kat merdiven veya yokuş yukarı) ve ayak parmaklarında yükselme zorluğu
Aşil Tendonun Yırtılması Nedenleri
Bu yırtılmalar genellikle aşil tendonu üzerindeki basınçta ani bir artıştan kaynaklanır. Yaygın sebepler şunlardır:
- Basketbol gibi aşil tendon üzerinde çok fazla baskı yapan bazı spor aktiviteleri
- Yüksekten düşmek
- Bir delik içine adım atmak
Aşil Tendonu Yırtılması Risk Faktörleri
Aşağıda sıralanan bazı risk faktörleri aşil tendonu yırtılması ihtimalini arttırmaktadır:
- Yaş: Yaygın olarak 30 ila 40 yaş arasında aşil tendon yırtılması görülmektedir.
- Cinsiyet: Aşi tendon yırtılması kadınlara oranla erkeklerde görülme olasılığı 5 kat daha çoktur.
- Spor yapılması: Koşu, atlama, futbol, basketbol ve tenis gibi spor aktiviteleri sonucu aşil tendon yırtılması yaygın olarak yaşanmaktadır.
- Steroid enjeksiyonlar:Doktorlar iltihabı ve ağrıyı azaltmak için bileğe streoid enjekte edebilir. Ancak bu tür ilaçlar tendonları güçsüzleştirerek yırtılmaya sebep olabilir.
- Bazı antibiyotikler: Siprofloksasin (Cipro) veya levofloksasin (Levaquin) gibi fluorokinolon antibiyotikler aşil tendon yırtılması riskini artırır
- Obezite: Fazla kilolu olmak da tendonlarda baskıya sebep olabilir.
- Önceden aşil tendon yırtığı yaşamak
Aşil Tendon Yırtığı Tedavisi
Aşil tendon yırtığı tedavisi yaş, hareketlilik ve yırtığın ciddiyetine bağlı olarak değişmektedir. Genellikle daha genç ve daha aktif insanlarda (özellikle atletlerde) yırtığı onarmak için ameliyat gerekirse daha yaşlı kimselerde ameliyat gerekmez. Hem cerrahi hem de cerrahi olmayan tedavi şekilleri mevcuttur.
Yapılan çalışmalar bu iki yöntemin de eşit etkiye sahip olduğunu göstermektedir.
Küçük yırtıklar iyileşmeye bırakılmalıdır. İyileşmeyi hızlandırmak için:
Cerrahi olmayan tedavi yöntemlerini takip edebilirsiniz.
Bu yöntemler ise şunlardır:
- İstirahat: Zarar görmüş ayak ve bileklerinizi uzatıp dinlenmelisiniz. Yürümek üzerindeki baskıyı arttırıp daha çok zarar verecektir.
- Buz: Şişlik ve ağrıyı azaltmak için ince bir havluya bir avuç buzu sarıp bekletebilirsiniz. Buzu direkt olarak cilde uygulamamalısınız.
- Kompres: Bilekte şişliği önlemek için elastik bir bandaj sarabilirsiniz.
- Yükseltme: Ayağınızı yüksek seviyede tutarak şişliği azaltabilirsiniz. Bu seviye kalbin üzerinde olmalıdır.
- Reçetesiz ağrı kesiciler
- Yırtılma sonrası ilk birkaç hafta bileklerinizi hareket ettirmekten kaçınmalısınız.
- Topuk kaldırıcı kullanın: Doktorunuz, ayakkabınıza bir parça takmanızı tavsiye edebilir. Bu topuk kaldırıcı sayesinde aşil tendonu daha fazla gerilmekten korunur.
- Doktorunuz tarafından önerilen şekilde egzersiz yaparak güçlendirme egzersizleri yapın.
- İlaçlar
Aşil tendon yırtığı ağrısından kurtulmak için şu ilaçları kullanabilirsiniz. Bu ilaçlar yalnızca ağrıyı değil iltihabı da azaltmada çok etkilidir.
- Ibuprofen (Advil ve Motrin)
- Tylenol (Acetaminophen)
- Naproxen (Aleve)
- Kremler
- Aspirin
İç organlara ciddi zarar vermemek için doktor tarafından reçete edilen ilaçların sıkı bir şekilde takip edilmesi önemlidir. Ayrıca ilacı kullanmadan önce doktorunuza herhangi bir alerjiniz olup olmadığını söyleyin.
- Ameliyat
Aşil tendonu yırtığı için yapılacak ameliyatın amacı tendonları birlikte tutmaktadır. Ancak bazı vakalarda; zarar görmüş tendon veya tüm tendon ameliyat ile alınıp yerine ayağın başka bir yerinden doku yerleştirilebilir.