Yalan söylemek, gerçeğe uygun olmayan veya doğru olmayan sözler söylemek olarak tanımlanabilir. Anne babaların en çok endişe duyduğu şey ise çocuklarının yalan söylemesidir. Çocuk Gelişimi Uzmanı Selma Yenidoğan çocukları yalan söylemeye iten şeyler ve yalan söyleyen çocuğa nasıl davranılması gerektiği hususunda şu bilgileri vermektedir;
Çocuğum Yalan Söylüyor Çocuklarda Yalan Söyleme Nedenleri Neler?
Çocukların yalan söylemesinin en yaygın sebepleri çoğunlukla cezadan kaçmak, suçlanıp aşağılanmamak ve insanların dikkatini çekmek istemektir. Ayrıca çocuklar aile üyelerinden yalan söyleyen birini taklit etmek için de yalan söyleyebilir. Çocuklarda yalan söyleme davranışının altında yatan en sık karşılaşılan nedenler şunlardır;
- Çocuklar anne babaları yalan söylediğini gördüğünde onları taklit ederek yalan söyleyebilir.
- Ebeveynler çocuklarına bir söz verip bunu tutmadıklarında çocuklar da bunu yalan söyleyerek taklit edebilir.
- Çocuklar anne ve babalarından ilgi ve sevgi görmediklerinde yalana başvurabilir.
- Çocuklar çok sık ve ağır cezalar alıyorsa ceza almamak için bazı konularda yalan söyleyebilir.
- Çocuk ailesi ve çevresi tarafından aşağılanma görüyorsa yalan söyleyebilir.
- Çocuk eğer özgüven eksikliği çekiyorsa bunu kapatmak için yalan söyleyebilir.
- Hayalleri veya istekleri yerine getirilmeyen çocuk yalana başvurabilir.
- Çocuk çevresindeki bir insanın yalan söylediğine şahit olduğunda bu kişiyi kendine rol model alabilir.
- Çocuklar, anne babaları tarafından başka çocuklarla sürekli kıyaslanıyorsa kötü bir duruma düşmemek düşüncesiyle yalan söyleyebilir.
- Çocuklar kendilerine verilen fazla sorumluluğu yerine getiremediklerinde yalan söyleyebilir.
- Çocuklar yaptığı hatalar sebebiyle sert cezalar verildiğini gördüğünde cezalardan kaçmak için yalan söyleyebilir.
- Çocuklar iyi bir şey yaptığında hiç ödüllendirilmediğinde veya çok sık ödüllendirildiğinde yalana başvurabilir.
Çocuğum Çok Yalan Söylüyor Ne Yapayım Ne Ceza Vereyim?
Çocuk Gelişimi Uzmanı Selma Yenidoğan yalan söylemeyi huy haline getirmiş çocuklara nasıl davranılması gerektiği hususunda şu önerilerde bulunmaktadır;
- Eğer çocuğunuzun yalan söylediğine şahit olduysanız öncelikle hangi cezanın uygun olabileceğini düşünmek yerine çocuğunuza karşı nasıl bir yaklaşım içinde olmanız gerektiğini düşünmelisiniz. Çünkü çocuklar yalan söylediklerinde ceza alırlarsa bu durum onları daha sık yalan söyleme ihtiyacı duymaya itecektir.
- Eğer çocuğun yalan söylediği ortaya çıkmışsa, gerçek ona zorla itiraf ettirilmeye çalışılmamalıdır. Çocuğun yalan söylediğini bildiğiniz halde yalan mı söylüyorsun diye onu tekrar yalan söylemeye itmemelidir.
- Çocuklar için en büyük rol model aileleridir. Dolayısıyla anne babaların yalan söylediğine şahitlik eden çocuklar da yalan söylemeye başlayacaktır. Çünkü anne babalarının yalan söylemesi onlara yalan söylemenin çok da yanlış olmadığı fikrini uyandıracaktır.
Çok Yalancısın Demeyin!
Çocuğunuzun yalan söylediğini fark ettiğinizde ona kesinlikle “yalancı” demekten kaçınmalısınız. Bir kişiye kırk gün deli derseniz deli olur” sözü meşhurdur. Çocuğu sürekli böyle etiketlemek çocuğun yalan söyleme davranışını sürdürmesine sebep olacaktır.
Çocukların eğitiminde cezanın yeri her ne kadar olsa da cezanın nasıl olacağı çok önemlidir. Diğer bir deyişle, cezanın aşırı katı ve çok sık olması çok yanlıştır. Bu tür cezaya maruz kalan çocuklar cezadan kaçmak için yalan söylemeye başlayacaktır. Çocuklar hata yaptıklarında eğer ağır bir ceza ile karşılaşmayacaklarını bilirlerse yalana daha az başvururlar.
Çocukların mükemmel olmasını beklemek anne babaların en yanlış tutumlarından birisidir. Bu anne babalar fark etmese bile çocukla üzerinde gizli bir baskıya dönüşür. Dolayısıyla çocuklar anne babasını mutlu etmek ve mükemmel görünmek için yalan söyleyebilir. Çocuklarınıza karşı çok büyük beklenti içinde olmayın.
Çocuklarda yalan söylemenin arkasındaki en yaygın sebep özgüven eksikliğidir. Bu yüzden çocuklar özgüven sahibi olabilmeleri yolunda yetiştirilmelidir. Bunun için girdiği her ortamda kendini rahat bir şekilde ifade etmekten kaçınmamalı ve çevresi tarafından taktir görmelidir. Bunu sağlamak anne babaların görevidir çünkü eğer çocuğun başarısı karşısında onu taktir ederseniz bu onun kendine olan güvenini perçinleyecektir.
Anne babalar çocuklarını çok sık baskı altında tutup denetlemekten kaçınmalıdır. Bu şekilde yalanlarının peşine düşmemelisiniz. Bu durum çocuk için de anne baba için de stresli olacaktır ve bu durumda çocuklar daha çok yalan söyleyecektir. Örnek olarak eğer çocuğunuzun kardeşine vurduğunu görmüşseniz ona “kardeşine vurdun mu?” şeklinde direkt olarak sert sorular yöneltmeyin. Bu durumda inkar edecek ve yalan söyleyecektir. Bu tarz suçlayıcı cümleler yerine “Kardeşine kızmış olabilirsin ama ona vurmamalı ve yaptığı neyse bunu ona nazik şekilde anlatmaya çalışmalısın” gibi cümleler kurmalısınız.
Çocuklarda Yalan Söyleme Alışkanlığı Nasıl Önlenir?
- Anne, babalar ve öğretmenler çocuklara örnek olması için yalan söylememelidir.
- Çocukların istenmeyen davranışlarına mümkün olduğu sabırlı yaklaşmalıdır.
- Çocuklardan aşırı beklenti içine girip çok sorumluluk verilmemelidir.
- Çocuğunuzun yalan söylediğini fark ettiğinizde eğer yaşı küçükse ceza vermekten kaçınmalısınız.
- Çocukları yaşıtları ve arkadaşları ile kıyaslamamalısınız.
- Çocuklarla sağlıklı bir iletişim halinde olunmalı ve onunla sık sık muhabbet edilerek ilgi alanları, istekleri ve beklentileri anlaşılmalıdır. Sonrasında onlara bu düşünceleri göz önüne alınarak davranılmalıdır.