Osteoartroz Osteoartrit Nedir, Neden Olur
Tıbbi adı Osteoartrit olan kireçlenme dizler gibi ağırlık taşıyan eklemlerin yaşlanmaya bağlı olarak aşınmasına denir. Kireçlenme kıkırdaktan başlar, kıkırdak altındaki kemik, eklem kapsülü ve eklem çevresindeki bağlarda meydana gelir. Diz kireçlenmesinin diğer adı Gonartrozdur.
Gonartroz (Dizde Kireçlenme) Belirtileri Nelerdir?
Dizde kireçlenme olması durumunun birçok belirtisi vardır. Ağrının derecesine ve şiddetine bağlı olabilen bazı belirtiler şunlardır:
- Dizde şişme veya hassasiyeti
- Eklemde sertlik olması (sabahları ya da uzun bir süre dinlendikten – oturduktan sonra daha da kötü olabilir)
- Egzersizle veya aktif olunduğunda ağrının artması
- Dizde güçsüzlük veya burkulma
- Eklemde sıcaklık hissi
- Diz hareket ettirildiğinde gıcırtılı bir ses duyulması
- Dizi bükme veya düzeltmekte zorlanma
- Gündelik faaliyetler zor görünebilir (merdivenden çıkma, yürüyüş, oturup kalkma veya arabadan çıkma gibi)
Gonartroz (Dizde Kireçlenme) Nedenleri Ve Risk Faktörleri Nelerdir?
Dizde kireçlenmenin birincil ve ikincil olmak üzere iki tipi vardır.
Birincil diz kireçlenmesi genellikle dizdeki aşınma ve yıpranma sonucu oluşur. Bu tip kireçlenme çoğunlukla 55-60 yaş arası kişilerde görülür ve yaşlanma ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Bunun nedeni eklemlerin uzun süre kullanılmasına bağlı olarak, aşınma ve yıpranmasıdır.
İkincil diz kireçlenmesi, bir yaralanma, obezite, genetik, pasif olmak(hareketsiz yaşam) veya diğer eklem güçsüzlüğü hastalıkları gibi yaşlanmadan sonra eklemlerin zayıflamasından kaynaklanır. İkincil diz osteoartriti, genellikle daha erken yaşlarda (45 ve 50 yaşlar) görülür.
Kişide kireçlenme riskini arttıran faktörler şunlardır:
Yaş: Dizde görülen kireçlenme ilerleyen yaşlarda (55-60) daha sık görülür.
Cinsiyet: Yapılan araştırmalar kadınların dizlerinde kireçlenme olasılığı erkeklere göre daha yüksek olduğu bilinmektedir. Özellikle de 55 yaşındaki kadınlar dizlerinde daha çok kireçlenme sorunu ile karşılaşırlar.
Obezite: Obezite olan veya çok kilosu olan kişilerde Gonartroz gelişme riski daha yüksektir. Vücuttaki aşırı kilo eklemlerde baskıyı arttırır. Buna ek olarak; yağ dokusu, diz eklemlerinde ve çevresinde potansiyel olarak zararlı iltihaplanmaya neden olabilen proteinler üretir. Her kilo dizlere 3 ila 4 kilo fazladan baskı uygular.
Devamlı Olarak Basınç Yaralanmaları: Devamlı olan stres yaralanmaları genellikle kişinin mesleğinin bir sonucudur. Diz çökme, çömelme veya ağırlık kaldırma gibi eklemlere strese neden olan çok fazla yorucu aktiviteye sahip belirli işlerde çalışan kişilerde, eklemde tekrarlayan, sabit basınç nedeniyle diz osteoartriti gelişme olasılığının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Sporcu: Futbol, tenis veya uzun mesafe koşularına katılan sporcular veya aktif kişilerde, gonartroz sık görülür. Diz eklemlerinde yaralanma ve aşırı yüklenmesine yol açabilecek yorucu aktivitelerden kaçınılmalıdır. Diz osteoartrit riskini azaltmak ve eklemleri güçlendirmek için düzenli hafif egzersizlerin çok faydalı olduğu bilinmektedir.
Kemik Bozuklukları: Bazı nadir vakalarda, insanlar şekil bozukluğu veya kusurlu kıkırdak ile doğarlar. Bu kemik bozuklukları, genç yaşta bir kişinin dizde kireçlenme riskini artırabilir.
Diğer Eklem Bozuklukları: Diyabet, gut ve romatoid artrit gibi diğer romatizmal hastalıklara sahip olmak da kişinin dizde kireçlenme oluşma riskini büyük ölçüde artırabilir. Vücutta aşırı demir ve aşırı büyüme hormonları gibi belirli metabolik rahatsızlıkları olan kişilerde gonartroz geliştirme riski daha yüksektir.
Gonartroz (Dizde Kireçlenme) Nasıl Tedavi Edilir?
Gonartroz’ın henüz tam tedavisi yoktur, ancak belirtileri hafifletmeye ve artritinizin daha kötü hale gelme olasılığını azaltmaya yardımcı olabilecek birkaç tedavi vardır.
Diz kireçlenmesinde yalnızca tek bir tedavi yöntemi ile mükemmel bir sonuç beklemek hayal kırıklığına yol açabilir. Yani diz kireçlenmesi tedavisinde hastanın durumuna bağlı olarak kombine bir tedavi programı belirlenmelidir.
Diz kireçlenmesinde kullanılan tedaviler şunlardır;
- İlaçlar (ağrı kesici, romatizma ilaçları, kıkırdak hapları )
- Eklem enjeksiyonları, ( HA, PRP, kortizon, anestezik ilaçlar , dextroz vs… )
- Fiziksel yöntemler ( Tens, sıcak, soğuk, tedavi ultrasonu, manuel terapi, kaplıca, lazer, egzersiz vs..)
- Korunma önlemleri ( Kilo vermek, dizleri fazla kırmamak, diz kaslarını güçlendirmek )
- Ameliyat
- Dize iltihap giderici enjeksiyonlar uygulanması
- Ultrason ile dizde sıvı ve iltihap tespit edilirse öncelikle, bu sıvıyı boşaltılıp iltihap kurutucu ilaç enjekte edilir. Dizin içi iltihaplı sıvıyla dolu iken dize kıkırdak sıvısı ya da PRP gibi tedaviler uygulanması tedavinin başarı şansını düşürür.
- Hyaluronik asit ( HA ) tedavisi dizde kireçlenme için etkili tedavi yollarındandır. Tek doz ya da 3 doz olarak uygulanabilir.
Düzenli Egzersiz Yapmak
Egzersiz diz kireçlenmesi tedavisine yardımcı olabilir. Dayanıklılığı artırmak ve eklemler etrafındaki kasları güçlendirmeye yardımcı olacaktır. Bu da bölgeye kan akışını arttırarak, sorunlu alanın rahatlamasını sağlar. Ayrıca, yapacağınız egzersizler kilo vermenize de yardımcı olur.
Haftada 5 kez günde 30 dakika yürüyüş, bisiklet veya yüzme gibi aerobik egzersizler yapmayı deneyin.
Sıcak ve Soğuk Kompress
Kireçlenmeden kaynaklı dizde oluşan ağrılar için sıcak ve soğuk kompressler uygulayabilirsiniz. Sıcak hissi ağrı ve şişkinliği azaltmaya yardımcı olurken soğuk hissi şişliği ve iltihabı azaltır.
- Sıcak kompress hazırlamak için ince bir havluyu sıcak su içine batırın.
- Soğuk kompress hazırlamak içinse 1 avuç buzu ince bir havlu içine yerleştirin.
Öncellikle etkilenen dizlerde sıcak kompressi 2-3 dakika bekletin.(havlunun cildinizi yakmayacak kadar ısısının düşmesini bekleyin)
Ardından sıcak kompress yerine soğuk kompressi 1 dakika kadar bekletin.
Bu işlemi birkaç gün boyunca günde 15 ila 20 dakika bekletin.
UYARI: Durumunuza bağlı olarak bu uygulamaları ayrı ayrı da yapabilirsiniz.