Hemipleji Nedir?
Hemipleji; kelime anlamı olarak vücudun yarısının felç olmasını ifade eder. Eğer kişide felç olmadan kas güçsüzlüğü varsa bu duruma hemiparezi (yarım felç) denilmektedir. Bu sebeple, hemipleji vücudun yalnızca bir kısmını etkiler (genellikle bacaklar ve kollar) ancak bazense belirtiler tüm vücutta görülebilir. Hemipleji birden veya yavaşça meydana gelebilir.
Felçin diğer türlerine benzer olarak hemipleji; sıklıkla aralıklı ağrı ile birlikte görülen, vücudun etkilenen kısımlarında duyu ve kontrolde önemli bir kayıp meydana getirir.
Hemipleji Belirtileri Nelerdir?
- Yürümede zorluk
- Dengede sorunlar, yürümeye çalışırken denge kaybı
- Yutkunma güçlüğü
- Bakış değişiklikleri: Bulanık görme veya gözlerde güçsüzlük
- Konuşmada zorlanma
- Vücudun bir yarısında uyuşukluk, karıncalanma veya his kaybı
- Mesane ve bağırsak hareketleri üzerinde kontrol kaybı, dışkıda veya idrar tutma zorluğu
- Nesneleri tutma, bağcık bağlama, giyinme, düğmeleri bağlama gibi işleri yapmada zorlanma.
- Depresyonda hissetmek
- Stresli durumlarla başa çıkamayan duygusal duyarlılık
- Bellek zayıflığı: Kişiler, yerler ve etkinlikler hakkındaki son veya geçmişteki etkinlikleri hatırlayamama.
- Algı kaybı
- Duyu kaybı: Vücudun bir tarafında tamamen ya da kısmi duyu kaybı olabilir. Kısmi duyu kaybı durumunda, etkilenen tarafta olağandışı duyular veya karıncalanma olabilir.
- Nöbet ve Kas Spazmı: Nöbet ve spastik ataklar hemiplejik hastayı ciddi şekilde etkileyebilir. Nöbet ve kronik kas spazmları hasta için çok acı verici olabilir.
Hemipleji Sebepleri Nelerdir?
Hemiplejinin birçok sebebi olabilir:
Kafa (Beyin) Yaralanması: Beynin bir tarafında travmatik beyin hasarı vücudun diğer tarafında hemiplejiye sebep olabilir. Beyin hasarı; trafik kazası, düşme, şiddet ve diğer nedenlerden kaynaklanabilir. Oluşabilecek beyin yaralanmaları tipleri arasında serebral laserasyonlar, subdural / epidural hematom ve vertebral kolondaki kompresyon kırıkları yer alır.
Beyin Kanseri: Glioma, astrositom, CNS lenfoma, meningioma ve omurilik tümörlerini içeren çeşitli beyin kanseri türleri, hemipleji ile sonuçlanarak beyne zarar verebilir.
Felç: Hemipleji, teknik olarak serebrovasküler olay (CVA) olarak adlandırılan felç sonucu oluşabilir. Diğer nedenler arasında, genellikle mini-vuruş olarak bilinen geçici iskemik atak (TIA) bulunmaktadır. Felç, hemiplejinin en yaygın nedenidir.
Diyabet
Beyin tümörü
Enfeksiyonlar (menenjit, ensefalit): Menenjit ve ensefalit gibi beyin enfeksiyonları çok ciddidir ve tedavi edilmezse diğer komplikasyonların yanı sıra hemipleji ile sonuçlanabilir. Diğer nedenler arasında beyin apsesi ve spinal epidural apse bulunmaktadır.
Migren sendromu (Vücudun bir yarısında uyuşukluk ve karıncalanma hissi ile birlikte bazen şiddetli şiddetli ve tekrarlayan baş ağrısı)
Kan damarlarının iltihap (vaskülit)
Sinirleri etkileyen hastalıklar (multipl skleroz, akut nekrotizan miyelit)
Dejeneratif Hastalıklar: Dejeneratif hastalıkların çeşitli formları, beynin nöronlarının yanı sıra farklı spin seviyelerinde de yok edebilir. Bu hastalıkların bazıları; amiyotrofik lateral skleroz (ALS) veya Lou Gehrig hastalığı, kortikosabal dejenerasyon ve Parkinson hastalığıdır.
Doğumdan kaynaklanan durumlar(serebral palsi) Kan akışının olmaması beyindeki sinir hücrelerine zarar verir. Doğumdan sonraki 3 gün içinde bebeklerde doğum travması, zor doğum, perinatal felç, serebral palsiye neden olabilir.
Kalıtsal hastalıklar (lökodistrofil): Bu beyindeki sinir hücrelerini örten ve koruyan miyelin kılıfını etkileyen nadir görülen bir hastalıktır. Genellikle bebeklik veya çocukluk döneminde görülür.
Demiyelinizan hastalıklar: Beyinde demiyelinizasyona neden olan hastalıklar hemiplejiye neden olabilmektedir. Bu hastalıkların bazı örnekleri multipl skleroz akut nekrotizan miyelit, dissemine skleroz ve akut dissemine ensefalomiyelitidir.
Hemipleji Nasıl Teşhis Edilir?
Doktorlar hemiplejinin nedenini bulmak için bazı testlerin yapımını isteyebilirler.
Gerekli bazı testler:
Kan Testleri: Bu testler tam kan sayımı (CBC), hemoglobin (Hb) seviyesi, eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) ve kan biyokimyası için diğer testleri içerir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Tarama: Bu tarama, X-ışınlarını bilgisayar teknolojisiyle birleştiren ve görüntülerin beynin birçok açıdan alınmasını sağlayan güçlü, invazif olmayan bir görüntüleme işlemidir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Bu, dokuların ayrıntılı görüntülerini elde etmek için elektromanyetik dalgalar kullanan son derece hassas, invazif olmayan bir işlemdir. MRI beyindeki herhangi bir anormalliği doğru bir şekilde belirleyebilir.
Elektroensefalografi (EEG): Beyin elektriksel aktivitesini ölçerek tanı amaçlı bir EEG kullanılabilir.
Hemipleji Nasıl Tedavi Edilir?
Hemipleji tedavisi için çok açıdan yaklaşım gereklidir. Doktorların yanı sıra, fizik terapi uzmanları hemipleji tedavisi için çok önemli role sahiptir. Tedavi, hastanın günlük aktivitelerini yapabilmesi ve olabildiğince bağımsız olabilmesi için duyum ve motor yeteneklerini geliştirmeyi amaçlar. Hemipleji hastalarının tedavisi için kabul edilebilecek başlıca stratejilerden bazıları şunlardır:
İlaç: İlaçlar, altta yatan nedenlerin yanı sıra belirtileri tedavi etmek için kullanılabilir. Örneğin, üst motor nöron sendromunu tedavi etmek için ilaçlar kullanılır. Tedavi hastayı biraz olsun rahatlatmak için uygulanabilir. Diğer ilaçlar; beyin hasarı sonrası tekrarlayan nöbetlerin tedavisinde kullanılır. Antibiyotikler, herhangi bir beyin enfeksiyonunu tedavi etmek için kullanılır. Varfarin veya heparin gibi kan incelticiler herhangi bir kan pıhtılaşmasını engellemek ve felci önlemek için uygulanabilir.
Nöromüsküler elektriksel stimülasyon (NMES): Bu yöntemde, kasların büyüklüğünü ve işlevselliğini korumak için yüksek yoğunluklu elektrik stimülasyonu kullanılır. Bu İşlem, spastisiteyi önemli ölçüde azaltabilir.
Ameliyat: Ameliyat esas olarak ikincil sorunların tedavisine odaklanır. Bunlar istemsiz kas kasılmaları, spinal hasar, kasılmalar veya doku-sinir tendon hasarıdır.
Fizik Tedavi: Deneyimli bir fizyoterapistin gözetiminde yapılan egzersizler kas gücünü ve kas koordinasyonunu önemli ölçüde arttıracaktır. Ayrıca hastanın yürümesine yardımcı olarak hareketliliği de arttırabilir.