ALT AST Nedir?
Alanin aminotransferaz(ALT) ve aspartat aminotransferaz(AST) karaciğerde bulunan başlıca enzimlerdir. Ancak az miktarda da olsa böbrek, kalp, kaslar ve pankreasta da bulunur. Karaciğer vücuttaki en büyük organlardan biri olup birden çok önemli görevi bulunmaktadır. Bu görevleri gerçekleştirmek için karaciğer enzimi olan proteinleri kullanır. Bu enzimlerde yükselme olması hiç iyi değildir ve karaciğere zarar verebilir. Karaciğer enzimlerindeki artış karaciğer hücrelerinde hasar veya iltihabın bir belirtisidir. Hasarlı veya iltihaplı karaciğer hücreleri ise AST ve ALT enzimlerinin kan dolaşımına akmasına sebep olur. Genel olarak, normal ALT seviyesi 1 litre kanda 7 ila 56 arasında değişiyorken, AST için 10 ila 40 arasında değişmektedir.
Aminotransferaz (AST ve ALT) Nedir?
Aminotransferaz olarak da bilinen AST ve ALT enzimleri (vücuttaki kimyasal reaksiyonları hızlandırmaya yardımcı olan proteinler) asıl olarak karaciğerde bulunur ancak kas gibi diğer dokularda da bulunmaktadır. Bu enzimler karaciğerdeki normal metabolik süreçlerin bir parçasıdır ve amino asitleri bir molekülden diğerine (proteinleri oluşturan bileşenler) taşımakla sorumludurlar. ALT, daha önceleri serum glutamik-piruvik transaminaz (SGPT) olarak ve AST ise serum glutamik-oksaloasetik transaminaz (SGOT) olarak biliniyordu.
ALT ve AST seviyeleri, doğrudan ölçüm için laboratuvara gönderilen bir kan örneğinden elde edilir. Sonuçlar genellikle saatler içinde çıkar ve değerlendirme için doktora bildirilir.
Normal AST ve ALT Seviyeleri
Normal AST ve ALT seviyeleri, yapılan laboratuvarın referans değerlerine bağlı olarak biraz değişebilir. Tipik olarak normal AST aralığı litre kan başına 10 ila 40 ünite ve ALT litre kan başına 7 ila 56 birimdir. Normal aralığın 2-3 katına çıkması hafif yükselmeler olarak kabul edilir. Bazı durumlarda; bu enzimler 1000’lere kadar ciddi şekilde yükselebilir.
ALT ve AST Yüksekliği Belirtileri
- Yorgunluk
- Ateş
- İştahsızlık
- Karın ağrısı
- Sarılık (cildin sararması)
- Kaşıntı
- Mide bulantısı veya kusma
AST ve ALT Seviyelerinin Yükselmesi
Karaciğer enzimlerinin yükselmesi genellikle karaciğer hasarı veya yaralanmasına işaret eder. Bu seviyeler karaciğerde akut (kısa süreli) ani yaralanmaya işaret ederek yükselebilir veya kronik olarak (uzun vadede) devam eden karaciğer hasarı olduğunu düşündürebilir.
Süreye ek olarak, aminotransferazların anormal yükselme seviyesi de önemlidir. Bazı durumlarda, hafif bir yaralanma veya karaciğerin iltihabı ile ilişkili olarak yükselme olabilir. Ayrıca, normal değerlerin 10 ila 20 katı kadar ciddi şekilde yükselebilir ve bu da karaciğere daha fazla zarar verdiğine işaret etmektedir.
AST ve ALT Yüksekliğinin Sebepleri Nelerdir?
AST ve ALT yüksekliğine sebep olan en yaygın hastalıklar şunlardır:
- Hepatit A veya B gibi akut viral hepatit
- Kronik viral hepatit; hepatit B veya C
- Karaciğer sirozu (karaciğerin; uzun süre ayakta kalması nedeniyle karaciğerde yaralanma )
- Alkol kullanımı veya karaciğerde yağlanma
- İlaçların yan etkileri
- Hemokromatozis (karaciğerde demir birikmesi nedeniyle uzun süre karaciğer hasarına yol açan genetik bir durum)
- Karaciğere olan kana akımında azalma (şoktan veya kalp yetmezliğinden)
AST ve ALT Yükselmesinin Nadir Sebepleri
Üstte bahsedilenlere ek olarak AST ve ALT seviyesinde yükselmeye sebep olan başka nadir sebepler vardır. Bunlardan bazıları:
- Yabani mantar zehirlenmesi
- Wilson hastalığı karaciğerde fazla miktarda bakır birikmesine bağlı
- Karaciğere metastatik kanser (kanser başka bir organdan karaciğere yayılır)
- Karaciğer kanseri (hepatosellüler karsinom)
- Bağışıklık hepatitine otomatik saldırmak (vücudun kendi bağışıklık sistemi karaciğer hücrelerine saldırır)
- Gebelik
- Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalığı
- Safra taşları
- İltihaba (yağlı karaciğer veya steatohepatit olarak adlandırılır) neden olan karaciğer hücrelerine yağ infiltrasyonuna neden olan obezite
- Alfa-1-antitripsin eksikliği
AST ve ALT Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?
Doktorunuz bazı reçeteli ilaçlar verecektir. Kortikosteroidler ve pentoksifilin, karaciğerde iltihaplanmayı azaltabilir.
Acilen alkol tüketimi bırakılmalıdır. Alkol hepatit ve alkolik hepatit gibi karaciğere ciddi zararlar verebilir. İyileştikten sonra asla alkol içmeyin.
Özel Beslenme Planı
Düşük proteinle beslenmek, karaciğerin proteini doğru bir şekilde işleyememesi nedeniyle vücutta toksin birikme riskini azaltacaktır. Sodyumun şişmesine ve karaciğerde sıvı birikmesine neden olduğu için tuzdan da kaçınmalısınız. Doktorunuz, karaciğer fonksiyon bozukluğu nedeniyle vitamin ve vitamin takviyeleri önerebilir.
Daha Fazla Meyve ve Sebze Tüketimi
Birçok meyve ve sebze, vücutta doğal olarak zararlı toksinleri uzaklaştırır. Bunu yaparken, karaciğerdeki baskıyı rahatlatır ve sonuç olarak ALT ve AST seviyesini iyileştirir ve düşürür.
Daha Fazla Kahve İçmek
Şaşırtıcıdır ki yapılan araştırmalar her gün 1 bardak kahve içmenin karaciğer hastalığı riskini düşürdüğünü göstermiştir. ALT ve AST seviyeleri ve karaciğer hasarı çok yakından ilişkili olduğundan, kahve içmenin ALT ve AST seviyelerine de olumlu etkisi olabilir.
Abur Cubur-Fast Food Tüketimini Sınırlamak
Birçok şeker ve yağ da karaciğere olan baskıyı arttırmaktadır. Bu sebeple yağ ve şeker alımını kesmek ya da sınırlamak hem karaciğer fonksiyonunuzu hem de ALT ve AST seviyelerini artırabilir.
Özellikle, tükettiğiniz fruktoz ve trans yağ miktarını azaltın. Fruktoz, soda ve meyve suyunda bulunur. Trans yağlar, kızarmış yiyecekler, abur cubur – fast food ve işlenmiş gıdalarda bulunur.
Çok fayda buldum aydınlandım