Hava Kirliliği Nedir Hava Kirliliğinin Nedenleri Sebepleri Sonuçları
Hava kirliliği havadaki zararlı maddelerin artması, bu durumun canlılara zarar vermesine denir. Solunulan havada yüksek oranda karbondioksit, karbonmonoksit ve kükürt var ise bu durum o bölgede hava kirliliği olduğuna işaret etmektedir. Bir başka deyişle hava kirliliği; havada bulunun katı, sıvı ve gaz şeklindeki yabancı, zararlı maddelerin insan sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zarar verecek miktarda atmosfere salınmasına denir.
Çeşitli sebeplerle meydana gelen atık gazların doğaya bırakılması ile hava kirliliği ortaya çıkmaktadır.
Hava Kirliliğinin Nedenleri Nelerdir?
Motorlu Taşıtların Kullanımı
Hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olan motorlu ulaşım araçları her ne kadar bizlere yardımcı oluyor gibi gözükse de sanıldıkları kadar masum değillerdir. Bu araçlar, hava için son derece zararlı olan karbonmonoksit, azot oksit ve hidrokarbon gibi gazları açığa çıkarmaktadır. Dolayısıyla hava kirliliğinin başlıca sebebi motorlu araçlardır. Ülkelerin refah düzeyi ve nüfusu arttıkça kişiler daha fazla taşıt alma eğilimine yöneliyor. Yani gün geçtikçe havaya karbonmonoksit pompalayan bu araçların sayısı artıyor. Tüm bu araçlardan çıkan egzoz gazları havadan başka bir yere karışmadığı aşikardır. Öyleyse motorlu taşıtlar hava kirliliğinde büyük bir paya sahiptir. Bir nebze de olsa hava kirliliğini önlemek adına egzoz filtreleri taktırılmalı ve bu filtreler belirli periyotlarda kontrol edilmelidir.
Sanayi
Özellikle sanayi bölgelerinde ortaya çıkan kimyasal gazlar ve zararlı maddeler havayı derinden etkilemektedir. Enerji üretimi için fabrikalarda kullanılan fosil yakıtlardan çıkan zararlı gazlar fabrika bacalarının yardımı ile doğrudan havaya karışır. Bu durumun önüne geçilebilmesi açısından sanayi bölgelerine planlı bir şekilde imar izni verilmeli ve en önemlisi baca filtresi, arıtma tesisi gibi unsurlar sanayi bölgelerinde bulundurulmalıdır. Ek olarak fabrikalarda doğa ile uyumlu teknolojilerin kullanılması ve enerji üretilmesi amacıyla kullanılan yakıtların zararlı kimyasallar içermemesi gerekmektedir.
Termik Santrallerden Kaynaklanan Kirlilik
Termik santrallerde enerji elde edilebilmesi için toz haldeki linyit kömürler kullanılmaktadır. Bu kömürler yakıldığı takdirde içerisinde bulunan maddeler yok olmaz ve kül halinde doğaya salınır. Doğaya salınan bu küller havayı son derece olumsuz etkilemektedir.
Isınma
Yerleşim birimlerinde ısınma ihtiyacı karşılanırken büyük bir hava kirliliğine sebebiyet verilmektedir. Bilhassa kış mevsiminde bu oran gözardı edilemeyecek kadar fazladır. Isınma ihtiyacından doğan hava kirliliği nedenlerinin başında kalitesiz yakıt kullanımı, (kül ve nem oranı yüksek, kükürt bazlı yakıtlar) yakıtların doğru biçimde yakılmaması ve ısı üretimi için kullanılan tesislerin düzenli olarak bakımlarının yapılmaması gibi faktörler yer almaktadır. Türkiye’de kullanılan enerji kaynaklarının %41’lik kısmı yerleşim birimlerinin ısınma ihtiyacı amacıyla harcanmaktadır.
Hava Kirliliğinin Diğer Nedenleri Nelerdir?
- Zararlı ve kimyasal gazların havaya karışarak havanın kirlenmesi,
- Motorlu taşıtların açığa çıkardığı egzoz gazlarının havaya zarar vermesi,
- Sanayi bölgelerinde meydana gelen atık gazların havayı olumsuz etkilemesi,
- Kalitesiz ve yakıldığında kimyasal gazlar açığa çıkaran yakıtların kullanılması,
- Tarımda yapılan bilinçsiz ilaçlama faaliyetleri havaya zarar vermesi,
- Hasat sonrası yapılan anız yakımının havayı büyük ölçüde etkilemesi,
- Çeşitli sebeplerden dolayı yanan ormanların atmosferi kirletmesi
Hava kirliliğine doğal ve beşeri olmak üzere 2 ana faktör sebebiyet vermektedir. Orman yangınları ve volkanik patlama gibi durumlar kendi kendine meydana gelen yani doğal unsurlardır.
Hava Kirliliğinin Sonuçları Nelerdir?
- Hava kirliliği yaşadığımız tüm çevreyi olumsuz etkilemektedir.
- Hava kirliliği bitki çeşitliliğine ve doğada bulunan yeşil alanlara zarar vermektedir.
- Hava kirliliği atmosferde bulunan önemli katmanların zedelenmesine neden olmaktadır. Bu katmanların zedelenmesine bağlı olarak doğa için büyük bir tehdit olan asit yağmurları gözlemlenmektedir.
- Hava kirliliği mevsim dengesizliklerinin yaşanmasına sebebiyet vermektedir.
- Hava kirliliği mevsimlerin doğal yapısını alt üst etmektedir.
- Hava kirliliği tüm canlı yaşamını tehdit etmektedir.
- Ekolojik sistemde yaşayan canlı çeşitliliği hava kirliliği nedeniyle her geçen gün azalmaktadır.
- Hava kirliliği doğanın kendi yapısına zarar vermektedir.
- Hava kirliliği küresel ısınmaya sebebiyet vermektedir.
Hava Kirliliği Nasıl Önlenir?
- Sanayi bölgelerinde bulunan fabrika bacaları filtrelendirilmelidir.
- Yerleşim bölgelerinde ısı yalıtımına daha çok önem verilmelidir.
- Seyahat edilirken bireysel olarak değil toplu taşıma araçları kullanılmalıdır.
- Evlere enerji sağlayan kazan dairelerinin ve peteklerin düzenli olarak bakımları yaptırılmalıdır.
- Mümkün mertebe doğal gaz kullanılmaya özen gösterilmelidir.
- Dünyanın akciğeri olan yeşil alanların sayısı artırılmalıdır.
- Sanayi bölgeleri yerleşim birimlerinde uzak bir bölgede olacak şekilde planlanmalıdır.
- Orman yangınlarını önlemek adına birtakım çalışmalar yapılmalıdır.
Hava kirliliğinin yol açtığı rahatsızlıklar nelerdir?
- Çeşitli solunum ve akciğer hastalıkları,
- Kalp yetmezliği ve ritm bozukluğu gibi rahatsızlıklar,
- Damar sertliği ve damar tıkanıklığı gibi rahatsızlıklar,
- Bronşit ve benzeri üst solunum yolu hastalıkları,
- Amfizem rahatsızlıkları,
- Beyinsel faaliyetlerde aksaklıklar yaşanması,
Hava Kirliliğine Sebep Olan Gazlar Nelerdir?
1- Azot oksitleri (NO)
Motorlu taşıtların ve sanayi bölgelerindeki fabrikaların ortaya çıkardığı bir tür gazdır.
2 – Hidrokarbonlar (CH)
Ulaşım araçlarında yakıt olarak kullanılan petrol, hidrokarbonların da içerisinde bulunduğu pek çok zararlı gazı doğaya bırakmakta ve havanın kirlenmesine yol açmaktadır.
3-Karbonmonoksit (CO)
Genel olarak herhangi bir yakıtın tam yanamadığı durumlarda ortaya çıkan atmosfer için son derece zararlı bir gazdır. Ev ve sanayi bacalarından yada araçların egzozlarından açığa çıkabilmektedir.
4- Kükürtdioksit (SO2)
SO2, havayı büyük tehdit altına sokan bir kükürt bileşiğidir. Fosil yakıtların yakılması ile meydana gelen bu beşik doğrudan atmosfere karışarak çeşitli gazlarla tepkimeye girmektedir. Bunun sonucunda ise asit yağmurlarına sebebiyet vermektedir.