HbA1c Nedir Hakkında Tüm Sorular HbA1c Testi Aç Karnına mı Yapılır?
Hemoglobin; alyuvarlarda bulunan, kana kırmızı rengini veren ve oksijeni tüm vücutta taşıyan bir proteindir. Kanda bulunan şekere glukoz denilmektedir. Kanda glukoz biriktiğinde ise bu alyuvarlardaki hemoglobinlere bağlanır. HbA1c olarak da bilinen hemoglobin A1c testi ve glikozlu hemoglobin testi, kandaki hemoglobine bağlı kan şekeri (glikoz) miktarını ölçer. Hemoglobin A1c testi kanda son 2 ila 3 ay kadar ortalama kan şekeri seviyesi hakkında bilgi verir. Ayrıca bu teste; HbA1c, glikol hemoglobin testi ve glikohemoglobin de denilmektedir. HbA1c seviyesi yüksekse; bu durum vücutta kalp hastalığı, böbrek hastalığı ve sinir hasarı gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen kronik bir durum olan diyabetin işareti olabilir.
Hemoglobin, oksijeni akciğerlerden vücudun geri kalanına taşıyan kırmızı kan hücreleridir.HbA1c testi, son 3 ayda hemoglobine bağlanan ortalama glukozun miktarını göstermektedir. Bu 3 aylık bir ortalamadır, çünkü bir alyuvar hücresinin yaşama ömrü bu kadardır.
Diyabet hastası olan kişilerin, seviyelerin normal olup olmadığını görmek için düzenli olarak bu teste ihtiyacı vardır. Diyabet ilaçlarında ayarlama yapılabilir. A1c testi ayrıca diyabet teşhisi için de kullanılır.
Hemoglobin A1c Testi (Glikohemoglobin Testi) Normal Değerleri Kaçtır?
Diyabet hastalığı olmayan kişilerde hemoglobin A1c seviyesi için normal aralık % 4 ila % 5,6 arasındadır. Hemoglobin A1c düzeylerinin % 5.7 ile% 6.4 arasında olması, diyabet riskinin daha yüksek olduğu anlamına gelir. % 6,5 veya daha yüksek seviyeler ise kişinin diyabet hastası olduğu anlamına gelir.
Hemoglobin A1c Testi Ne İçin Kullanılır?
HbA1c testi, yetişkinlerde diyabet veya prediyabet kontrolü için kullanılabilir. Prediyabet; kan şekeri seviyelerinin diyabet için risk altında olduğu anlamına geldiğini gösterir.
Zaten diyabetiniz varsa, HbA1c testi durumunuzu ve glukoz seviyenizi izlemenize yardımcı olabilir.
Neden Hemoglobin A1c Testi Yaptırmalıyım?
Eğer diyabet belirtileriniz varsa HbA1c testi yaptırmanız gerekebilir. Bu belirtiler ise şunlardır:
- Susuzlukta artış (aşırı su içme ihtiyacı)
- İdrara çıkmada artış
- Bulanık görme
- Halsizlik
- Diyabet riskiniz yüksekse, doktorunuz ayrıca bir HbA1c testi isteyebilir. Diyabet risk faktörleri ise şunlardır:
- Aşırı kilolu veya obez olmak
- Yüksek tansiyon
- Kalp hastalığı
- Fiziksel hareketsizlik
Hemoglobin A1c Testi İçin Hedef Belirleme (Glycated Hemoglobin Testi)
Diyabet hastaları için hedef A1c seviyesi genellikle% 7’den düşüktür. Hemoglobin A1c ne kadar yüksekse, diyabetle ilgili komplikasyonların yaşanma riski o kadar yüksektir.
Hemoglobin A1c Testi (Glikohemoglobin Testi) Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
HbA1c sonuçları yüzde olarak verilmiştir. Tipik sonuçlar aşağıdadır:
- Normal:HbA1c % 5.7’nin altında
- Prediyabet: HbA1c % 5.7 ile 6.4 arasında
- Diyabet:HbA1c % 6.5 veya daha yüksek
Diyabet hastalığınız varsa; Amerikan Diyabet Derneği; HbA1c seviyesini % 7’nin altında tutmanızı öneriyor. Genel sağlık, yaş, kilo ve diğer faktörlere bağlı olarak, doktorun hasta için başka önerileri de olabilir.
A1C Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Bazı durumlarda hiçbir belirti gözlemlenemez. Bu muhtemelen diyabet ile ilgili en korkutucu şeylerden biridir. Kişinin şekeri bir süre yüksek olabilir ve hiç fark edilmeyebilir. Kan şekeriniz yükseldiğinde ve daha uzun süreler boyunca yüksek kaldığında aşağıdakileri yaşayabilirsiniz:
- Özellikle yemeklerden sonra halsizlik- düşük enerji
- Çok susamak
- Normalden daha sık idrara çıkmak
- Ciltte kuruluk ve kaşıntı
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Bulanık görme
- Ayak veya ellerde karıncalanma
- Kesik ya da yaraların iyileşmesi uzun zaman alır ya da hiç iyileşmez.
- Sık görülen enfeksiyonlar (idrar yolu, maya enfeksiyonları vb.)
A1c Yüksekliği Sebepleri Nelerdir?
Son 3 aydaki yüksek ortalama kan şekeri aşağıdaki sebeplerden kaynaklanabilir:
- Aşırı kilolu olmak, obezite veya kilo alımı
- Yiyecek ve içeceklerden çok fazla karbonhidrat almak
- Yeterli egzersiz yapmamak
- Reçeteli olarak diyabet ilaçları almamak
- Diyabet ilaçlarının ayarlanması veya değiştirilme dönemleri.
- Hastalık
- Stres
- İlaçların yan etkisi
A1C Düşüklüğü Sebepleri Nelerdir?
- Kronik böbrek yetmezliği
- Kan yıkımı ile sonucu gelişen kansızlıklar (hemolitik anemiler)
- Kronik kan kaybı
A1c Seviyesini Sağlıklı Bir Seviyeye Nasıl Düşebilir?
Kişi aşırı kilolu veya obez ise, vücut ağırlığının % 5-10’unu vermeli,
Karbonhidrat tüketimi sınırlandırılmalı,
Haftada en az 5 gün, 30-60 dakika gibi fiziksel olarak aktif olunmalı,
Doktor tarafından reçete edilen ilaçlar alınmalıdır.
Hemoglobin A1c Testi İçin Nasıl Hazırlanmalısınız?
Bu test öncesinde aç olmanıza gerek yoktur. Bu test hemen yemek yedikten sonra bile yani günün her vakti yapılabilir.
Hemoglobin A1c Testi Hakkında Bilmem Gereken Başka Bir Şey Var Mıdır?
HbA1c testi gestasyonel diyabet, sadece gebe kadınları etkileyen bir diyabet türü veya çocuklarda diyabet teşhisi için kullanılmaz.
Ayrıca, anemi veya başka tipte bir kan bozukluğunuz varsa, bir HbA1c testi diyabet teşhisi için çok doğru olmayabilir. Bu problemlerden birine sahipseniz ve diyabet riski altındaysanız, doktorunuz farklı testler yapılmasını önerebilir.
Hemoglobin A1c Nasıl Düşürülür?
Kişinin kan şekeri seviyesinin kontrol altına alınması taktirde HbA1c seviyesi de düşecektir. Bunun için yapılması gerekenler:
İlaçlar: Doktorun hasta için verdiği insülin ve ilaçlar kan şekerinin dengede kalmasına yardımcı olur.
Egzersiz: Kişinin düzenli egzersiz yapması kandaki ortalama şekerini düşürmeye yardımcı olur. Egzersiz, hücrelerin şekeri daha fazla kullanmasını sağlayarak kandaki şeker oranını azaltır. Dahası egzersiz yapılması vücudun insülin ihtiyacını da azaltmaktadır.
Diyet: Hasta rafine şekerler yerinde meyve ve sebze tüketimini tercih etmelidir. Trans yağ içeren hazır gıdalar yerine kepekli, lifli gıdalar ve baklagiller tüketmelidir. Hastanın sağlıklı beslenmesi kan şekeri kontrolünü sağlayacaktır.
Sağlıklı beslenerek kan şekerini daha hızlı kontrol altına alabilirsiniz.