ITP(Immün (Idiyopatik )Trombositopenik Purpura) Nedir?
Immün Trombositopenik Purpura (ITP)
İmmün trombositopenik purpura, bağışıklık sisteminin normal kan pıhtılaşması için gerekli olan trombositleri tahrip ettiği bir kanama bozukluğudur. ITP kelimesi, immün trombositopenik purpura ve idiyopatik trombositopenik purpura ile aynı anlama gelir. Bu hastalığı olan kişilerin kanında çok az trombosit vardır. Vücuttaki kanın pıhtılaşması için trombosit gereklidir. ITP’li hastalarda kişinin bağışıklık sistemi, sağlıklı trombositleri “yabancı maddeler” olarak algılar ve trombositlerle savaşmak için antikor üretir. Sonrasında ise sağlıklı trombositlere yanlışlıkla onlara saldırarak yok eder. Trombositlerin yok olmasına neden olan otoimmün bir hastalık olan ITP, hastada kolayca kanama veya morarmaya sebep olur. Sağlıklı bir yetişkinde normal trombosit sayısı yaklaşık 150.000 ila 450.000’dir. ITP durumunda ise trombosit sayısı 100.000’den azdır. Trombosit sayısı ne kadar düşükse, kanama riski o kadar artmaktadır.
İmmün Trombositopenik Purpura (ITP) Belirtileri
ITP belirtileri şunlardır:
- Kolay veya aşırı morarma
- Özellikle alt bacaklar üzerinde vücutta minik kırmızımsı mor noktalar. Peteşiyal döküntü de denilen bu noktalar deri yüzeyinin altında kanamaya neden olur.
- Küçük kesiklerde kanın pıhtılaşmasının uzun zaman alması
- İdrar veya dışkıda kan
- Kadınlarda olağan dışı ağır adet akışı
- Burun ya da diş etlerinden açıklanamayan kanama
- Ciltte çürük veya morumsu lekeler(purpura) Bunlar deri altında kanamadan kaynaklanmaktadır.
- Deride kızarıklık gibi görünen küçük, yuvarlak ve kırmızı lekeler. Bu duruma peteşi (puh-TEE-anahtar-göz) denilmektedir ve deri altında kanamadan kaynaklı oluşur.
- Burun kanamaları
İmmün Trombositopenik Purpura Sebepleri Nelerdir?
ITP’nin nedeni bilinmemektedir. ITP’si olan hastaların vücutları kan trombositlerini yok eden antikor üretir. Antikorlar, bakteri veya virüslere saldırıp onları yok ederler. Ancak ITP’li insanlarda, antikorlar vücudun kendi sağlıklı hücrelerine saldırır. Doktorlar bunun nedeninden hala kesin olarak emin değiller. Bu hastalık bulaşıcı değildir.
İmmün Trombositopenik Purpura Risk Faktörleri (ITP)
ITP geliştirme riskini artırabilecek faktörler şunlardır:
- Son viral enfeksiyon veya canlı virüs aşısı olan çocuklar
- Kadınlar (Kadınlarda ITP oranı erkeklerden 2-3 kat daha fazladır)
- 40 yaşından küçük kadınlar
- İlaçlar (reçetesiz ilaçlar dâhil), trombositlerle çapraz reaksiyona giren bir alerjiye neden olabilir.
- Enfeksiyonlar, ITP’ye yol açan bağışıklık reaksiyonunu durdurabilir. Bunlar genellikle suçiçeği, hepatit C ve AİDS’e neden olan virüsler de dâhil olmak üzere viral enfeksiyonlardır.
- Gebelik
- Romatoid artrit ve deri veremi gibi bağışıklık bozuklukları
- Düşük dereceli lenfomalar ve lösemiler trombositlere saldıran antikorlar üretebilir.
İmmün Trombositopenik Purpura (ITP) Çeşitleri
İki çeşit ITP vardır: Akut ITP (kısa süreli) ve kronik ITP (uzun süreli)
Akut ITP: En sık olarak çocuklarda görülen şeklidir. Genellikle 6 aydan az sürmektedir.
Kronik ITP: En az 6 ay veya daha uzun sürmekte olup genç ve küçük çocukları da etkilese de, en yaygın olarak yetişkinlerde görülmektedir.
İmmün Trombositopenik Purpura (ITP) Tedavisi
Bu hastalıktan muzdaripseniz Dahiliye doktoruna gitmelisiniz. Doktor tedaviye karar vermeden önce vücuttaki toplam trombosit sayısı ve kanın ne kadar aktığına bakacaktır. Bazı durumlarda, tedaviye gerek kalmaz. Doktor; ITP tedavisi için aşağıdaki ilaçlardan bir veya daha fazlasını reçete edebilir:
Bağışıklık sisteminizi baskılayan ilaçlar: Doktor, muhtemelen prednizon gibi bir oral kortikosteroid kullanılmasını önerir. Bu ilaç, bağışıklık sisteminin çalışmasını azaltarak trombosit sayısını artırmaya yardımcı olur. Vücuttaki trombosit sayısı normale döndüğünde, ilacı doktorunuzun talimatı ile almayı yavaş yavaş kesebilirsiniz. Genel olarak, bu tip bir tedavi yaklaşık 2 ila 6 hafta kadar sürmektedir.
Kan sayımı arttırmak için yapılan enjeksiyonlar: Kortikosteroidler yardımcı olmazsa, doktorunuz size immün globulin (İVİG) enjeksiyonu verebilir. Olası yan etkileri arasında baş ağrısı, kusma ve düşük tansiyon vardır. Kanama kritik bir düzeye ulaştıysa veya ameliyat olunursa ve trombosit sayısını hızlı bir şekilde arttırılması gerekiyorsa, intravenöz immünoglobulin (IVIg) verilebilir.
Trombosit üretimini arttıran ilaçlar: Trombopoietin reseptör agonistleri – romiplostim (Nplate) ve eltrombopag (Promacta) gibi ilaçlar kemik iliğinin daha fazla trombosit üretmesine yardımcı olur. Olası yan etkileri; baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı ve kusmadır.
Diğer bağışıklık bastırıcı ilaçlar: Rituximab (Rituxan) trombositlere zarar veren bağışıklık sistemi tepkisini azaltmaya yardımcı olur ve böylece trombosit sayısını arttırır. Olası yan etkiler arasında düşük tansiyon, ateş, boğaz ağrısı ve döküntü vardır.
Trombopoietin reseptörü agonistler: Romiplostim (Nplate) ve eltrombopag (Promacta) dâhil olmak üzere trombopoietin reseptör agonistleri kemik iliğinin daha fazla trombosit üretmesine neden olarak morarma ve kanamayı önlemeye yardımcı olur. Bu ilaçların her ikisi de trombosit düşüklüğü tedavisi için ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmıştır.