Enflamasyon veya inflamasyon nedir, vücudumuzun herhangi bir bölgesindeki yaralanma veya zedelenmeye karşı koruyucu ve iyileştirici mekanizmaların harekete geçmesidir. Enflamasyon bir hastalık değildir vücut organizmamız için çok faydalı bir reaksiyondur. Vücutta yangı ne demek, inflamasyon veya enflamasyon İngilizce bir kelimedir, yangı ise türkçe karşılığıdır.
inflamasyon nedir nasıl oluşur
Vücutta inflamasyon nedir kısaca, insanın canlı dokusuna zarar veren, her türlü canlı veya cansız etken enflamasyona neden olabilir. Bu etkilerin tipine ve şiddetine göre iltihap, tahriş, zedelenme, yaralanma veya enfeksiyon denir. Pratikte inflamasyon nedir, ölü hücre ve dokuları hasar gören bölgeden uzaklaştırmak. Hasarlı bölgeyi en uygun şekilde tamir etmek veya eski haline döndürmek şeklinde izah edilebilir.
Akut ve kronik inflamasyon olmak üzere iki şekilde sınıflandırılabilir. Hücre yenilenmesi ve inflamasyon patolojisi tıp ilminin ana konularından biridir. Patolojik reaksiyonlara yangı, fizyolojik reaksiyonlar ise yangısal tabirini doktorlar tarafından çok kullanır. Patalojik ve fizyolojik, reaksiyonların meydana geldiği kısımları ve bileşenleri şunlardır;
Bağ doku hücreleri, mast hücreler, makrofajlar ve fibrobastlar
Bağ dokuları
- Bağ dokuları vücudun bütün hücre doku ve organ yapılarına katılır, hücre boşluklarını doldurur ve şekillendirir.
- Bağışıklık immün sistemin 1. savunma hattında koruma görevi yapan hücrelere ev sahipliği yapar.
Mast hücreler
- Kemik iliğinde üretilir kandan, bağ dokularında yerleşir, gerektiğinde tekrar kana geçerek ana savunma hücrelerini uyarır.
- Mast hücreleri asıl bağışıklı yanıtını veren WBC lökosit hücrelerinden bazofil hariç diğer 4 hücreyi uyarır (nötrofiller, eozinofiller, monositler ve lenfositler)
- Alerjik reaksiyonlar mast hücreleri heparin ve histamin salgılamasından kaynaklanır, kaşıntı kızarıklık buna dahildir.
- Anafilaksi şok, aniden başlayıp ölüme kadar götüren çok ciddi alerjik reaksiyondur, anafilaksi şoka karşı mast hücrelerin etkin rolü vardır.
Makrofajlar nedir
- Akyuvar hücrelerinden monositlerin kan dolaşımından dokulara geçiş olayına makrofaj denir, monositler büyük yutucular veya yiyicilerdir.
- Dokularda bulunan patojenleri, ölü hücreleri ve kalıntılarını yutarlar, makrofajlar naturel immün sistemin bir parçası olarak doğuştan vardır.
Fibrobastlar nerede bulunur
- Bağ dokularının temel hücreleridir, diğer hücrelerden farklı yassı ,uzun ve oval formdadır ayrıca sitoplazma uzantısı vardır.
- Hücrelerin içinde bulundukları yapılar fibrobastlardan meydana gelir, hücre oluşumunu ve mekaniğini destekler.
- Ciltte meydana gelen yaralanmalara karşı organizmayı ve immün sistemi harekete geçirerek inflamasyon yanıtı tetikler.
Bağ dokusu matriksi Elastik lifler, kolajen lifler ve proteoglikanlar
Elastin ve kolajen lifler
- Cildimize parlaklık ve esneklik veren hücreler arası yapı kolajen lifler ve elastik liflerdirbu bileşikler fibrobastlar tarafından üretilir.
- Fibrobastlarda sentezlenen bağ dokuların yapısında bolca bulunan proteinler kovalent bağı ile bağlanan yapılara proteglikanlar denir.
Proteoglikanlar nedir
- Proteoglikanlar içeriğindeki glikozaminoglikan zincirler, kondroitin, heparin, heparin sülfat ve keratan sülfat matriksidir.
- Proteoglikanlar, ekstrasellüler matriks yani hücre ve dokulara yapısal destek ve mekanik dayanıklılık sağlar, hücre büyümesinde önemli rolü vardır.
- Protein ve karbonhidrat içerir enflamasyon yanıtıiçin bağışıklık sistemine sinyaller gönderir, kemik ve eklem ilhtihabı proteoglikanlar ile ilişkilidir.
Damarlar bazal endotel hücreleri, nötrofil, bazofil, eozinofil, monosit, lenfositler ve trombosit
Nötrofiller
- WBC lökosit hücreleri, immün sistemin temel hücreleridir enfeksiyon ve enflamasyon yanıt ve bağışıklığın gelişmesi bu akyuvar hücreleri tarafından yapılır.
- Nörtofileler, organizmaya giren yabancı maddeleri, bakterileri yutarak sindirirler bu olaya fagositoz denir.
Bazofiller
- Mor renkli granüllere sahip olan bazofiller, alerjik reaksiyonlarda rol alır ve aktif olduğu bölgede inflamasyonu sağlarlar.
- Bazofiller prazit ve virüsler ile mücadele ederler, heparin, histamin ve seratonin, salgılarlar.
- Canlı dokunun zarar gördüğü iltihabi durumlara karşı kan akışını hızlandırırlar ve iyileşme sürecini hızlandırırlar.
Eozonofiller
- Parazitlere ve alerjik patojenlere karşı etkilidirler, parazitler canlı organizmaya doku ve organlara zararlı mikroorganizmalardır.
- Alerjik hastalıkları ve parazitler ile ilgili kompleksleri yok etmeleri esnasında balgam sümük ve idrar gibi sıvılarda çoğalırlar.
Monositler
- Monositler hasarlı ve ölü hücreleri sindirirler kan dolaşımında 20 saate kadar kalabilirler iltihaplar ve enfeksiyonlara karşı çoğalırlar.
- Monositler dolaşımdan dokulara geçerler ve makrofaj adını alırlar, makrofajlar patojenleri yakalar ve sindirerek öldürürler, bu işlem sırasında kendileride ölür.
Lenfositler
- Lenfositler, akyuvarların % 30’u T ve B lenfosit hücreleridir ,T ve , B lenfositler, hücresel ve plazma kaynaklı savunma ve bağışıklık geliştirirler.
- T hücreleri antijenler için immünglobin proteinleri sentezlemezler, bunun yerine, tek bir antijen için özel TCR reseptörü taşırlar.
- B hücreleri antijen yapısına uygun reseptörler taşırlar, bu reseptörlere, IgG, IgM, IgE, IgA ve IgD immunglobulin denir.
Trombositler
- Trombositler damar yatağında kan pıhtılaşması işlevinin yanı sıra vücudun herhangi bir yerinde meydana gelen kanamaları durdurur.
- Trombositlet kanın pıhtılaşmasından görevli renksiz kan hücreleridir kemik iliğinde megakaryosit hücrelerinden kopan büyük parçalardan meydana gelir.
Çözünebilir proteinler, kompleman ve pıhtılaşma zinciri, kinin sistemi
- Doku ve hücreler tarafından üretilen asitlere, bakteriyel proteinlere, lizozomal enzim aktivitelerine karşı hücre ve plazma kökenli aktivasyonun sağlanması.
- Kimyasal uyarıları takip eden kompleman faktörlere bağlı kemotaksis durumu lenfositlerin inflamasyon bölgesinde göç etmesi yani çoğalmasıdır.
- Enflamasyon cevabına aracı olan kimyasal mediatörler kinin sistem içinde yer alır, kemotatis aktivasyon, lökosit aktivasyon ve makrofaj fagistos (tut, yut ve öldür).
- Pıhtılaşma zinciri hemostaz, damar hasarı, trombosit birikimi, fibrin oluşumu, fibrinde pıhtı oluşumu ve pıhtının büzüşmesi zincir reaksiyonlarıdır.
- Fibrozis nedbeleşme, bağ dokusuna dönüşüm yani damarlaşma olarak bilinir, fizyolojik ve patolojik bir enflamasyon yanıtıdır.
Akut inflamosyonu nedir belirtileri nelerdir
Akut inflamasyon nedir lokal belirtileri nelerdir, sıcaklık artışı (ateş), kızarıklık, şişlik, ağrı ve fonksiyon kaybıdır. Çoğu hastalıkların seyirleri sırasında yangısal inflamasyon belirtilerinden bazıları ortaya çıkar. Yaralanmalar veya hastalıklar dışında enfeksiyon ve otoimmün bozukluklar inflamasyona neden olurlar.
Akut inflamasyon patoloji nasıl gelişir
- Akut inflamasyon patolojisi kısa süreli, damar içindeki sıvıların dokuya geçişleri ve lökositlerin hasarlı bölgeye ulaşması ile başlar.
- Damar çatında değişiklik kan akışının hızlanmasına zemin hazırlar, plazma proteinleri ve lökosit hücreleri hasarlı bölgede ödem şişlik meydana getirir.
- Akut inflamasyon sonucu, tamamen iyileşme olabilir , bağ dokusunun gelişmesi fibrozis iyileşme olabilir veya kronik inflamasyona doğru ilerleme ve dönüşümü ile sonuçlanır.
Kronik inflamasyon patoloji bulguları
- Kronik inflamasyon patolojisi geç reaksiyon, uzun süreli reaksiyon, lenfositit, makrofaj ve kan damarlarının çoğalması ve skar dokusunun gelişmesidir.
- Skar doku ne demek, deride yaralanma veya cerrahi müdahale sonrası meydana gelen yara izidir, iyileşme esnasında deri ile bağ dokusu ile yer değiştirir.
- Kronik iltihap aylarca veya yıllarca sürebilir iyileşme ve doku zedenlenmesinin birlikte reaksiyon göstermesine iltihabi inflamasyon diyebiliriz.
- Vasküler damar anormalleri, kronik ödem ve nötrofil yüksekliği akut iltihaba zıt tablo kronik iltihap belirleyici semptomlarıdır.
- Makrofaj, lenfosit ve plazma hücrelerinin dokuya infiltrasyonu, yani olması gerekenden çok fazla bulunması ki buna mononükleer infiltrasyon denir.
- Doku hasarı ile alakalı yeni damar oluşumu fibroblastik artışa bağlı fibrozis tablosu, hasara yol açan ajanların kalıcılığı kronik iltihabi durumu izah eder.
- Safra kesesinde kolesistit, böbreklerde pyelonefrit, faranjit boğaz iltihabı, tekrar eden diş apseleri gibi tekrar lüks eden enfeksiyonlar iltihabi inflamasyon nedir sualine iyi bir örnektir.
Enflamasyon veya inflamasyon nedir etkileri nelerdir
- Ateş, titreme ve üşüme
- Nabız yükselmesi ve çarpıntı
- Kilo kaybı ve iştahsızlık
- Yorgunluk ve uyku hali
- Nötrofilik lökositoziz (15000-20000 mm3=µm)
- Bakteriyel enfeksiyonlar
- Viral enfeksiyonlar
- Parazit enfeksiyonlar
- Şiddetli enfeksiyonlar
- Damar içi pıhtılaşmalar
- Şeker koması
- Kalp damar yetmezliği
- Septik şok sepsis
- Otoimmün hastalıklar
- Ateroskleroz
- Kanser ve tümör gelişimi