Kan Gazı Nedir?
Kandaki alyuvarlar; vücutta oksijen ve karbondioksiti taşımakla görevlidir. Bu gazlar kan gazı olarak bilinir.Kan akciğerlerden geçerken oksijen akciğere geçer ve karbondioksitte kanda dolaşıp akciğerden çıkar. Kan gazı testi, akciğerlerin kandaki oksijeni ne kadar iyi hareket ettirdiğini ve ne kadar karbondioksitin kandan çıktığını belirler. Kan gazı testi; kandaki oksijen ve karbondioksit miktarını ölçer. Aynı zamanda kanın asit seviyesini yani pHını da ölçer. Bu test genellikle kan gazı analizi veya arter kan gazı testi olarak bilinir.
Oksijen,karbondioksit ve pH seviyesi dengesizlikleri bazı sağlık problemlerinin habercisi olabilir. Bunlar:
Böbrek yetmezliği
Kalp yetmezliği
Kontrolsüz beslenme
Kanama
Kimyasal zehirlenme
Aşırı dozda ilaç
Şok
Bu koşullardan herhangi birinin belirtileri yaşandığı durumda doktorunuz bir kan gazı testi isteyebilir. Bu test için bir arterden az miktarda kan alınması gerekir. Bu; tamamlanması sadece birkaç dakika süren güvenli ve basit bir işlemdir
Kan Gazı Normal Değerleri
Arter kanı: 7.38 ila 7.42
Bikarbonat: 22 ila 28 miliekivalen/litre
Kısmi oksijen basıncı: 75 ila 100 mm hg
Kısmi karbondioksit basıncı: 38 ila 42 mm hg
Oksijen yoğunluğu: %94 ila %100
Kan Gazı Testi Neden Yapılır?
Kan gazı; kandaki oksijen ve karbondioksit seviyesini ölçmek için yapılmaktadır. Bu test; doktorlara kişinin akciğer ve böbreklerinin nasıl çalıştığı hakkında bilgi vermektedir.
Oksijen, karbondioksit veya pH dengesizliği belirtileri gösteriyorsanız, doktorunuz bir kan gazı testi isteyebilir. Belirtiler şunları içerir:
Nefes darlığı
Nefes almada zorluk
Kafa karışıklık
Mide bulantısı
Bu semptomlar, astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) dahil olmak üzere bazı tıbbi durumların belirtileri olabilir.
Doktorunuz ayrıca aşağıdaki durumlardan herhangi biriyle karşılaştığınızdan şüpheleniyorsa bir kan gazı testi de isteyebilir:
Akciğer hastalığı
Böbrek hastalığı
Metabolik hastalık
Nefes almayı etkileyen baş veya boyun yaralanmaları
PH ve kan gazı seviyelerinizdeki dengesizliklerin belirlenmesi, doktorunuzun akciğer ve böbrek hastalıkları gibi belirli durumlar için tedaviyi izlemesine yardımcı olabilir.
Kan gazı testi, kan şekeri düzeylerini ve böbrek işlevini değerlendirmek için kreatinin kan testini kontrol etmek için kan glikoz testi gibi diğer testlerle birlikte yapılır.
Kan Gazı Testi Sonuçlar Nasıl Yorumlanmalıdır?
Kan gazı testi sonuçları; kandaki oksijen,karbondioksit ve asitliği gösterecektir. Bu değerlerin herhangi birinde olacak bir anormallik vücudun karbondioksitten yeterince kurtulamadığını ve yeterince oksijen alamadığını gösterir.
Kan gazı testis sonuçları; doktorunuzun çeşitli hastalıkları teşhis etmesine veya akciğer hastalıkları da dahil olmak üzere belirli koşullar için tedavilerin ne kadar etkili olduğunun belirlenmesinde yardımcı olabilir. Aynı zamanda vücudun herhangi bir dengesizliği telafi edip etmediğini gösterir. Diğer değerlerin düzeltilmesine neden olacak bazı potansiyel durumlar; sonucu yorumlayan kişinin kan gazı yorumunda deneyim sahibi eğitimli bir doktor olması şarttır. Test bileşenleri:
Arter kan pH kandaki hidrojen iyonu miktarını ölçer. Eğer pH eğer 7.0’den düşükse bu duruma asidik, eğer 7.0’dan yüksekse alkali denilir. Kandaki pH seviyesinin düşük olması kanın daha asidik ve daha çok karbondioksit olduğunu gösterir. Kandaki pH seviyesinin yüksek olması ise kanın daha alkali olduğu yani bikabonat seviyesinin yüksek olduğunu gösterir.
Bikarbonat – (HCO3) kanın çok fazla asidik veyahut çok fazla alkali olmasını önleyen bir kimyasaldır.
Kısmi Oksijen Basıncı (PaO2) kanda çözünen oksijen basıncının ölçümüdür. Oksijenin akciğerlerden kana ne kadar aktığını belirler.
Kısmi Karbondioksit Basıncı (PaCO2) kanda çözülen karbondioksitin ölçümüdür. Karbondioksitin vücuttan ne kadar aktığını belirler.
Oksijen yoğunluğu (SaO2): aKırmızı kan hücrelerinde hemoglobin tarafından taşınan oksijen miktarının öçlümüdür.
Herhangi bir kan gazı bileşeninin anormal sonuçları, aşağıdaki sorunlardan bir veya daha fazlasını gösterebilir:
Kişinin yeterince oksijen alamadığı
Kişinin vücuttaki oksijenden yeterince kurtulamadığı
Kişide böbrek sorunu olduğu
Kısmi oksijen basıncının düşük olması (PaO2), kişinin yeterli oksijen almadığını ve normal aralıktaki kısmi oksijen basıncı sonuçları ise genellikle oksijen alımının yeterli olduğunu gösterir.
Kan gazı testinin diğer tüm bileşenleri (pH, PaCO2, HCO3-) birbiriyle ilişkilidir ve sonuçlar birlikte değerlendirilmelidir. Bazı değer kombinasyonlarının sonuçları anormal ise, asidoz veya alkaloza neden olan bir durumu gösterebilir. Bu durumlar şunlar olabilir:
Solunum asidozu; daha düşük bir pH ve PaCO2 yüksekliği ile tanımlanır ve solunum depresyonuna bağlıdır (yeterli oksijen alınmaz ve yeterli karbondioksit atılmaz). Bu durum, pnömoni ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (COPD) gibi birçok şeyden kaynaklanabilir.
Respiratuvar alkaloz; pH yüksekliği ve PaCO2 düşüklüğü ile tanımlanan, ağrı, duygusal sıkıntı veya oksijen değişimini engelleyen bazı akciğer hastalıklarının neden olduğu aşırı hava almaya bağlıdır.
Metabolik asidoz; pH düşüklüğü ile tanımlanır ve HCO3- azalır, bu da kanın uygun metabolik / böbrek fonksiyonu için aşırı asidik olmasına neden olur. Nedenleri arasında ise diyabet, şok ve böbrek yetmezliğini sayılabilir.
Metabolik alkaloz; pH ve HCO3 yüksekliği ile tanımlanır.Bu durumda hipokalemi, kronik kusma (mide asidi kaybetme) ve aşırı dozda sodyum bikarbonat görülür.