Üre Nedir, Üre (BUN) Testi Neden Yapılır?
Üre, protein sindirimi sırasında vücudumuzda oluşan bir atık maddedir. Normalde, böbrekler atıkları süzer ve vücutta idrarla dışarı atılmasını sağlar. Üre (BUN) testi; böbreklerin nasıl çalıştığını kontrolü için yapılır. Bu da kandaki üre miktarının ölçülmesiyle olur. Böbrek veya karaciğer zarar gördüğünde üre (BUN) seviyesi yükselmeye başlar. Kanda üre miktarının çok fazla olması böbrek veya karaciğerde olan bir problemin habercisi olabilir.
Üre (BUN) Testi Neden ve Nasıl Yapılır?
Üre, protein tüketiminden sonra sindirim sisteminden çıkan atık maddedir. Normal bir beslenme düzeninde, vücudun ürettiği günlük üre miktarı 12 gramdır. Ancak, vücutta üre fazlalığı her gün 10 gram olarak vücutta böbreklerden atılır. Az miktarda üre de gut, deri ve akciğerlerde kaybolur. Üre (BUN) testi, koldan alınan kan örneğiyle yapılır. Üre (BUN) testi genellikle böbreklerin işlev kontrolü için yapılır. Daha doğru teşhisler yapılması için bu test genellikle kreatinin kan testi gibi diğer kan testleriyle birlikte yapılır.
Üre (BUN) testi yapmadan 24 saat önce et veya protein tüketimini durdurmalısınız.
Üre Normal Değerleri Nedir?
Yetişkinler için normal değer 10 ila 20 mg/dL arasında olup çocuklarda bu ora 5 ila 18 mg/dL arasındadır.
Üre Testi Şu Durumlarda Yapılır;
- Rutin sağlık kontrollerinin bir parçası olarak
- İlaç tedavisine başlamadan önce böbreklerin çalışmasını kontrol etmek için
- Ciddi hastaların acile geldiği zamanlarda
- Hastanede kalınan süre içinde
- Bitkinlik, konsantrasyon eksikliği, iştahsızlık veya uyku sorunları yaşandığında
- Özellikle yüz, bilek, karında ve topuklarda şişlik (ödem) olduğunda
- İdrarın köpüklü, kanlı veya koyu renkte gelmesi
- İdrar miktarının düşmesi
- İdrar yaparken yanma hissi veya anormal akıntı, ya da özellikle geceleri idrara çıkma sıklığında değişiklik gibi idrara çıkarken yaşanan problemlerde
- Böğürde, kaburgada ve böbreklerin olduğu bölgelerde ağrı
- Yüksek tansiyon
- Kronik hastalıklar veya diyabet, konjestif kalp yetmezliği ve miyokardiyal enfarktüs (kalp krizi) gibi durumlarda düzenli aralıklarla böbrek fonksiyonlarını izlemek için
- İlaç kullanımlarından önce böbreklerin çalışmasının takibi için
- CT taraması planlandığında kreatinin ile birlikte
- Diyalizin etkisini düzenli olarak takip etmek için
- Hangi diyaliz tedavi yönteminin kullanılacağı hakkında karar vermek için
- Üre testi sıklıkla; düzenli kontrollerin bir parçası olarak, hastanede ya da şeker hastalığı gibi durumlarda tedavi sırasında ya da sonrasında yapılır.
- Bir üre testi kandaki üre nitrojen miktarını ölçerken, ortalama üre nitrojen seviyesinin daha yüksek veya daha düşük olmasının nedenini göstermez.
Üre Yüksekliğinin Sebepleri Nelerdir?
Üre testi böbreklerin çalışmasının kontrolü için yapılır. Eğer böbrekleriniz üreyi vücuttan normal şekilde atamıyorsa, üre seviyeniz artar. Üre yüksekliğine yol açabilen durumlar şunlardır;
- Stres
- Kalp hastalıkları
- Kalp yetmezliği
- Kalp krizi
- Sindirim yolu kanamaları
- Proteinli gıdaların fazla tüketilmesi
- Böbrek hastalıkları
- Ateş
- Enfeksiyon
- Yüksek tansiyon
- Şeker hastalığı
- Yaşın ilerlemesi
- İltihap
- Dokuların zarar görmesi (ciddi yanık kaynaklı)
- Diyabet veya yüksek tansiyon kaynaklı böbrek hastalıkları
- Kalp yetmezliği veya vücudun susuz kalması gibi sebeplerden kanın böbreğe az akması
- Böbreklerde taş veya tümör sebepli idrar yollarında tıkanıklık
- Protein açısından zengin gıdaların çok fazla tüketilmesi
- Sindirim yolunda kanamalar
- Yanıklardan ötürü dokuların zarar görmesi
- Addison hastalığı, stres ve zihinsel şok
- Vücudun susuz kalması, çok az sıvı tüketimi
- Gut kanaması
- Bazı ilaçların yan etkileri
- Kan dolaşımında problemler
- Tiroit problemleri
- Kortizon ilacının kullanımı
- Büyüme hormonunun az olması
- Böbrek rahatsızlıkları
- Böbrek yetmezliği
- İdrar yollarında tıkanıklık
Üre Yüksekliği Belirtileri
- Sık sık idrara çıkma
- Eklemlerde ağrı
- Kemik ağrısı
- Sırt ağrısı
- Kanlı, köpüklü veya koyu renk idrar
- Huzursuz bacak sendromu
- Uyku problemleri
- Bitkinlik
- Kaslarda kramp
- İştahsızlık
- Şişlik
- Kaşıntı
Üre Düşüklüğünün Sebepleri Nelerdir?
- Protein içerikli gıdaların az tüketilmesi
- Akciğer hastalıkları
- Gebelik
- Gıdasızlık
- İlaçların çok fazla kullanılması
- Akciğer kanseri
- Kanser
- Siroz
- Düzenli olarak karbonhidrat içeren besinlerin tüketimi de bir sebep olabilir.
- Aşırı sıvı tüketmek de üre değerinde düşüklüğe neden olabilir.
- Pankreasta olan bir problem de BUN seviyenizi de düşürebilir.
- Bu durumdan anabolik steroidlerin alınması da sorumlu olabilir.
- Bazen akciğer hastalıkları, kanser, merkezi sinir sistemi hastalıkları ile birlikte bulunan antidiüretik hormonların fazla salgılanması (SIADH) sendromu
- Rabdomiyoliz gibi kas yaralanmaları
- Sindirim sisteminde veya idrar yollarında kanamalar veya karaciğer problemleri
Üre Yüksekliği veya Düşüklüğü Tedavisi
Üre yüksekliğinin veya düşüklüğünün tedavisi Dahiliye Doktoru tarafından yapılır. Kan tahlilleri yapılarak üre yüksekliği veya düşüklüğü tespit edilebilir. Ardından bu duruma yol açan neden tedavi edilince üre miktarı da normale döner.