Orucu bozan ve bozmayan durumlar maddeler halinde hanefi mezhebine göre bildireceğiz. Şafi mezhebinde orucu bozan Şeyler, Maliki ve Hanbeli mezheblerinde Orucu bozan durumlar hakkındaki sual cevapların yer aldığı yazımızı mutlaka okumanızı tavsiye ediyoruz. Çünkü, Ramazan ayında oruç tutarken, bilmeden veya hata ile yapılan öyle durumlar vardır ki orucu bozar ! Fakat diğer üç mezhebden birini taklid ederek, o orucu kurtarmanın ve devam etmenin bir yolu olabilir.
Orucu bozan durumlar nelerdir
Hanefi mezhebinde Orucu bozan şeyler genelde Şafi, Maliki ve Hanbeli mezheblerinde orucu bozar, aralarında çok büyük farklar yoktur. Aşağıdaki maddeleri okuyan, Şafi, Maliki ve Hanbeli, kardeşlerimizde istifade ederler. İmam-ı A’zama hazretlerine göre, keffaret dört mezhebde de sahih olan Ramazan orucunu bile bile bozmanın cezasıdır.
Keffaret cezası, mubarek Ramazan ayının hurmet, namus perdesini yırtmanın karşılığıdır.
Şafi’i mezhebinde, fecrden önce niyet şart olduğundan, fecrden önce niyet etmeyen veya zorla, özürle bozan hanefiler de, İmam-ı a’zama göre keffaret yapmaz. Kaza, adak ve nafile orucları bozunca, keffaret yapılmaz. Ramazanın bir gününde, kaza lazım olan birşey yaparak orucunu bozan kimse, başka gününde de bu şeyi kasd ile yine yaparsa, keffaret de lazım olur.
Orucu bozan şeyler maddeler halinde Hanefi mezhebi
Orucun farzı üçtür 1.Ramazan orucuna niyet etmek. 2.Niyeti ilk ve son vakitler arasında yapmak. 3. İmsak vakti ile güneş batması arasında orucu bozan şeylerden sakınmaktır. Oruc farz ibadet olduğu için, Ramazan-ı şerifte bir sebep ile tutulamayan veya hata ile bozulan oruclar Ramazandan sonra kaza edilir, yani güne gün tutulur. Fakat bilerek bozulan oruç 60 gün için kefaret gerekir, bir günde kazası ile 61 gün oruc tutulur.
Kaza ve kefaret gerektiren durumlar orucu bozan durumlar
- 1.Ramazan ayında, oruca niyetli, oruclu olduğunu bildiği halde, imsaktan sonra güneşin batmadan evvel, faydalı şeyler yiyip içmek. Kaza ve kefaret gerekir.
- 2. Zevk keyif veren şeyler, yemek içmek veya çiğnemek sigara sakız gibi. Kaza ve kefaret gerekir.
- 3. Cima yapmak kasten orucu bozan durumlardandır, kaza ve kefaret gerekir.
- 4. Hacamat, gıybet gibi orucu bozmadığı iyi bilinen şeyi yaptıktan sonra, oruc bozuldu zannederek, bile bile yemek içmek. Kaza ve kefaret gerekir.
- 5. Abdestte hata ile boğazına su kaçması orucu bozar, yalnız kazası tutulur. Hanbeli mezhebinde bozmaz taklid ederek oruca devam edilir.
- 6. Lavman yapmak. ihtikan yapmak, kulağına yağ damlatmak, orucu bozar yalnız kaza gerekir. Lavman yaptırmak Maliki mezhebinde bozmaz.
- 7. Burnuna sıvı ilaç, kolonya, ud veya anber ağacı tütsülense dumanı içeri kaçması orucu bozar yalnız kaza gerekir.
- 8. Kulağa damlatılan ilaç içeri kaçarsa, deri üstünde yaraya sürdüğü ilaç içeri kaçarsa orucu bozulur kaza gerekir.
- 9. İlaç şırınga etmek orucu bozar ve kaza gerekir.
- 10. Kağıt, taş, pirinç, mercimek tanesi gibi ilaç ve gıda olmayan şeyi yutmak, orucu bozar kaza gerekir.
- 11. Zorlayarak ağız dolusu kusmak orucu bozar ve kaza gerekir.
- 12. Dişi kanayan, yalnız kanı veya tükrükle eşit miktarda karışık kanı yutarsa orucu bozulur ve kaza gerekir.
- 13. İmsak geçtiğini fecr doğduğunu bilmeden yerse, güneş batdı zan ederek orucu bozarsa, orucu bozulur ve kaza gerekir.
- 14. Oruc olduğunu unutup yer veya içerse bozulmaz, fakat bozuldu zannederek yemeye devam ederse orucu bozar ve kaza gerekir..
- 15. Uyurken ağzına su akıtılırsa veya cima ederse, orucu bozulur ve kaza gerekir.
- 16.Niyet etmeyi unutsa, sonra çğle namazına bir saat kala niyet etse, orucu bozulmaz, fakat bozuldu diye oruç tutmaz ise orucu bozulur ve kaza gerekir.
- 17. Boğaza yağmur kaçarsa orucda namaz da bozulur kazası yapılır.
- 18. Mastürbasyon yapmak orucu bozar, birini kucaklayıp öpmek ile cünüp olursa oruc bozulur her iki durumda yalnız kaza gerekir.
- 19. Geceden dişleri arasında kalan şeyi yutmak, nohuttan küçükse bozulmaz, büyük ise bozulur, kaza gerekir.
- 20. Başta ve gövdede yaraya konulan ilaç, beyne veya sindirim yollarına giderse oruç bozulur, kaza gerekir.
- 21. Gıdanın, yaradan içeri sızarsa, İmâm-ı a’zam hazretlerine göre bozar, yalnız kaza gerekir. Fakat Hanefi mezhebindeki iki imama göre bozulmaz.
- 22. Başda ve gövdede yaraya konulan ilacın, sıvı olsun, katı olsun, beyne ve hazm yoluna gittiği bilinirse, oruc bozulur. İçeri gittiği iyi bilinmezse, ilaç sıvı ise, İmâm-ı a’zam bozulur dedi. İki imâm ise, içeri gittiği iyi bilinmeyince bozulmaz dedi. İçeri sızdığı iyi bilinmeyen ilaç katı ise, üç imâm da, bozulmaz dedi.
- 23. İçeri sızdığı iyi bilinen katı sıvı ilaçlar, injeksiyonlar, aşı ve iğneler orucu bozar, fakat sadece kazası yapılır, kefaret gerekmez.
- 24.Taharetlenirken kadın fercine veya dübürüne, su kaçsa veya yaş ve yağlı parmağı sokarsa orucu bozulur kaza eder. Hanbeli mezhebinde bozmaz.
- 25. Makattan veya kadınların önden fitil kullanması bozar kaza gerekir.
- 26. Denize girince veya gusulde makattan su kaçması orucu bozar kaza gerekir. Hanbeli mezhebinde bozmaz, taklid edilir, fakat keyfi denize girilmez.
- 27. Makata konan pamuğun veya başka şeyin hepsinin içeri girmesi orucu bozar kaza gerekir.
- 28.Vücudun içine giren endoskopi gibi tıbbi cihazlarda gibi ilaç, jel, merhem olması orucu bozar, kazası lazım gelir.
- 29. Dil altı ilacı emmek, özel su buharı teneffüs etmek orucu bozar kazası gerekir.
- 30. Seferiyken orucu bilerek bozan kazasını yapar, keffaret gerekmez çünkü seferi olana oruc farz olmaz.
- 31.Oruçlunun orucunun zorla bozdurulması güne gün kazası gerekir.
- 32. Başkasının içtiği sigara dumanı sakınmak mümkünken sakınmaz ise oruc bozulur ve kazası gerekir.
- 33. Astım spreyi kullanmak orucu bozar kazası gerekir.
- Not; Mecburen orucu bozan durumlarda kalan kimse! Orucu bozma şeklinin kaza veya keffaret olduğunda şüphe ederse, önce bir kağıt veya pirinç, mercimek tanesi yutmalıdır. Çünkü bunlarda sadece kaza gerekir.
Orucu bozmayan şeyler maddeler halinde Hanefi mezhebi
Ağız bazen bedenin içinden bazen de dışından sayılır, Oruclu kimse tükürüğünü yutsa bozulmaz. İnsanın içindeki necasetin mideden bağırsaklara geçmesi gibidir. Ağızdaki yaradan, veya mideden ağza gelen kan ve abdest bozmaz. Bu kanı tükürünce tükürük kandan fazla ise, yani sarı renkli ise yine bozulmaz. Mideden gelen başka sıvılarda böyledir. Ağız dolusu ağızdan çıkarsa abdestde orucda bozulur. Görülüyor ki diş çekilince, çok kan gelse dahi tükürünce oruç bozulmaz, yutunca abdest bozulmaz. kan tükürükten az ise ikiside bozulmaz.
- 1. Oruç olduğunu unutarak yemek, cima etmek, uykuda cünüp olmak bozmaz.
- 2. Deri üzerine tentürdiyot, yağ sürse, sürme çekse bunların rengi kokusu tükürükte veya idrarda belli olsa oruç yine bozulmaz.
- 3. Şehvet ile öpse, gıybet etse, hacamat olsa, kan verse orucu bozulmaz.
- 4. İstemeyerek ağız dolusu kussa, isteyerek biraz kusmak orucu bozulmaz.
- 5. Kulağına su kaçsa veya sabunlu su kaçsa bozulmaz.
- 6. Ağız veya burundan boğazına toz, duman, sinek kaçsa oruç bozulmaz.
- 7. Osijen tüpü ile ilaçsız suni hava verilse oruç bozulmaz.
- 8. Başkasının içtiği sigara dumanı sakınmak imkanı yoksa orucu bozulmaz.
- 9. Ağzını yıkadıktan sonra kalan yaşlığı tükürük ile yutsa orucu bozulmaz.
- 10. Diş çukuruna ilaç koysa, tadını boğazında duysa bile orucu bozmaz.
- 11. Zekerine su, yağ akıtırsa, mesaneye gitse bile bozmaz.
- 12. Orucu bozmaya niyet edip de bozmamak.
- 13. Göze katı veya sıvı ilaç koymak, ıslak lens takmak bozmaz
- 14. Morfinsiz, iğnesiz diş çektirmek orucu bozmaz.
- 15. Çiçek, kolonya veya parfüm koklamaki orucu bozmaz
- 16. Gusl abdesti almak, duş veya banyo yapmak orucu bozmaz.
- 17. Yutmadan yemeğin tadına bakmak, orucu bozmaz.
- 18. İdrar yoluna pamuk koymak orucu bozmaz, Şafi mezhebinde bozar.
- 19. Sağlam deriye ilaç, krem sürmek, her çeşit yakı, sigara bandı, tokluk bandı koymak,
- 20. Misvak kullanmak, macunsuz diş fırçalamak, macunlu diş fırçalamak mekruhtur, boğaza kaçarsa orucu bozar.
- 21. Yaraya imsak vaktinden önce konan sıvı ilacın, imsak vaktinden sonra emilmesi orucu bozmaz.
- 22. Yaradan çıkan kan, irin ve benzerlerinin tekrar içeri girmesi,
- 23. Arı sokması veya sivrisinek sokması orucu bozmaz.
- 24. Dudaktaki yaşlığı tükürükle yutmak orucu bozmaz.
- 25. Banyoda oluşan su buharını teneffüs etmek orucu bozmaz.
- 26. Ele iğne batıp, kırığının içinde kalması, orucu bozmaz.
- 27. Kulağa pamuklu çubuk sokmak Hanefide bozmaz, Şafi mezhebinde bozar
- 28. Kanayan yere, kanın durması için kan taşı sürmek, orucu bozmaz.
- 29. Ağza gelen yemeği, balgamı, kusmuğu veya baştan buruna gelen akıntıyı yutmak, orucu bozmaz.
- 30. Bel soğukluğu hastalığından dolayı akıntı gelmesi orucu bozmaz
- 31. Evi haşere için ilaçlayan, ister istemez ilacı teneffüs etse, orucu bozulmuş olmaz; çünkü sakınmak zordur.
- 32. Akupunktur ve epilasyon yapmak, vücuda sadece iğne girmesi ile oruç bozulmaz.
- 33. Çatlak dudağa veya eldeki yarığa, krem, tentürdiyot, kolonya veya oksijenli su sürmek orucu bozmaz.
- 34. Açık yaraya sürülen merhemin veya katı ilaç içeri sızdığı iyi bilinmedikçe orucu bozmaz.
- 35. Gözyaşı ter bir kaç damla az ise orucu bozmaz, çok olursa ve ağzın her yerinde tuzluğu tadarsa ve yutarsa orucu bozar.
- 36. Kuru pamuğu ön ve arka tarafına sokması orucu bozmaz. Şafii mezhebinde ise orucu bozar.
Oructa mezheb taklidi nasıl yapılır Orucu bozan durumlar
Orucu bozan durumlar da Şafii mezhebini taklid
SUAL:
1- Hanefi’yim, abdest alırken dikkat etmeme rağmen boğazıma su kaçabiliyor. Orucum bozuluyor. Şafii’de bozulmuyormuş. Şafii mezhebini taklit etsem orucum bozulmuş olmaz mı?
2- Şafii olan bir erkek arkadaşım var. İdrar yoluna pamuk konunca orucun bozulduğunu bilmiyormuş. 16 gün pamuk koymuş. Acaba Hanefi mezhebini taklit ederek oruçlarını kurtaramaz mı?
3- Annemin dişi hep kanıyor, ağzı kan içinde kalıyor, uyurken de ağzına kan gitmiş olabilir. Kan yutmak orucu bozduğuna göre, sabah imsaktan sonra uyuyor, annem oruç tutmasın mı?
CEVAP:
1- Bir mezhep ihtiyaç halinde taklit edilince, o hususta o mezhebin mümkün olan bütün şartlarına uymak gerekir. Şafii mezhebini oruçta taklit eden, Şafii’nin orucun farzlarına ve orucu bozanlarına da dikkat etmesi gerekir. Bu takdirde taklidi sahih olur. Şafii mezhebi taklit edilirse, abdest alırken dikkat etmesine rağmen elde olmadan boğaza su kaçarsa, orucu bozulmuş olmaz.
2- Şafii’de, idrar yoluna pamuk koymanın orucunu bozduğunu bilmeyen bir Şafii, o halde oruçlarını tutsa, sonradan orucu bozduğunu öğrense, “Bu oruçlarımı Hanefi mezhebine uygun olarak tuttum” diye niyet ederse, oruçları sahih olur. Oruçları Hanefi mezhebinin bütün şartlarına uygun olmasa bile, başka çare olmadığı için, yani zaruret olduğu için, Hanefi mezhebine uygun tutmuş sayılır. Bunun gibi, diş dolgusunun Hanefi mezhebinde gusle mani olduğunu bilmeden yıllarca namaz kılsa, sonra durumu öğrense, “Bu namazlarımı Maliki mezhebine göre kıldım” dese, namazları sahih olur. Kıldığı namazlar Maliki mezhebinin bütün şartlarına uygun olmasa bile, başka çare olmadığı için, yani zaruret olduğu için, namazlarını Maliki mezhebine uygun kılmış sayılır.
3- Her mezhepte elde olmadan yapılan şeylerin orucu bozması farklıdır. Mesela Şafii’de, [mübalağa etmedikçe] abdest alırken boğaza su kaçması orucu bozmaz. Hanefi’de ağzından veya burnundan boğazına toz, duman, sinek kaçsa, başkalarının içtiği sigaranın dumanı gelerek, ağzına, burnuna girmesinden sakınmak mümkün olmasa orucu bozmaz. Hanbeli mezhebinde, istemeden kan yutmak gibi elde olmayan hususlar orucu bozmaz. Bu durumda olan kimse, Hanbeli mezhebini taklit ederse oruçları sahih olur.
Bir aylık oruca niyet ettim orucum oldumu
Sual: Ramazanın başında, ramazanın sonuna kadar oruç tutacağıma niyet ettim. Ondan sonra niyet etmeden oruçlarımı tuttum. Sonradan her gün için ayrı niyet edilmesi gerektiğini öğrendim. Bu oruçlarımı kaza etmem mi gerekir?
CEVAP:Her gün ayrı ayrı niyet etmek gerekir. Fakat illâ dil ile söylemek gerekmez. Mesela, sahura kalkmak niyettir. Yarın oruç tutacağım diye düşünmek niyettir. Sahura kalkıp oruç tutmak niyetiyle yatan kimse sahura kalkamasa bile, ertesi günü oruç tutmaya niyet ettiği için, yine oruç için niyet etmiş olur.
Buna benzer niyet olabilecek hiçbir şey yoksa, Maliki mezhebi taklit edilir. Maliki mezhebinde, Ramazanın başında bir kere niyet etmek yetişir. (O oruçları, Maliki mezhebine göre tuttum) derseniz, kaza etmeniz gerekmez.
Orucu bozan durumlar da Maliki mezhebini taklid
Lavman orucu bozar mı
Sual: Hastayım, oruç tutabiliyorum. Ancak şiddetli kabızlık çekiyorum. Gündüz oruçlu iken lavman yapılarak dışarı çıkabiliyorum. Lavman orucu bozuyor. Kaza mı kefaret mi gerekir?
CEVAP:Sadece kaza gerekir. Böyle ihtiyaç hallerinde sıkıntımızdan kurtulmak için, ibadetlerimizi aksatmamak için dört hak mezhepten biri caiz diyorsa, bozmaz diyorsa o mezhep taklit edilmelidir. Mesela, Maliki mezhebinde lavman yapmak orucu bozmaz. Hasta olduğunuza göre, Maliki’yi taklit ederek lavman yaptırır, oruca devam edersiniz.
Niyeti unutan Şafii orucu bozan durumlar da Hanefi mezhebini taklid
Sual: Şafii mezhebindeyim. Akşam niyet etmeden yattım. Uyanınca güneşin doğduğunu gördüm. Şafii’de imsaktan önce niyet etmek şart. Bu durumda Hanefi’yi taklit edip oruca devam edebilir miyim?
CEVAP: Elbette taklit etmek gerekir. Sadece o gün Hanefi’ye uygun oruç tutulur. Bugünkü orucumu Hanefi mezhebine uyarak tutuyorum denir.
Geçmiş yılların orucu
Sual: Diş dolgusu sebebiyle gusülsüz oruç tuttum. (Oruç tuttuğum yıllardaki gusülleri Şafii’ye veya Maliki’ye göre aldım) demek gerekir mi?
CEVAP: Evet, hem tevbe gerekir, hem de böyle niyet etmeli!
Kadın ve oruç Hanbeli mezhebini taklid
Sual: Bir ihtiyaç halinde, oruçlu bir kadın, parmağını ön ve arkaya sokarsa orucu bozulur mu?
CEVAP: Hanefi mezhebinde parmak kuru ise orucu bozmaz, yaş ise bozar. Şafii’de kuru da olsa bozar. Hanbeli’de, yaş da olsa bozmaz. Böyle yapmaya mecbur kalınan durumlarda, Hanbeli mezhebi taklit edilerek oruca devam edilir.
Guslederken içeri su kaçsa
Sual: Cünüplükten guslederken içeri su kaçsa oruç bozulur mu?
CEVAP: Su kaçarsa bozulur. Hanbeli’de ise, gusül için denize bile girse, ağzından burnundan veya alttan içeri su girse yine oruç bozulmuş olmaz. Elde olmayan böyle durumlarda, oruçlarımızı kurtarmak için, Hanbeli mezhebini taklit edersek, oruçlarımız bozulmuş olmaz. (Dinimiz İslam Sitesi)