Sodyum Nedir?
Sodyum, vücudumuzdaki kan basıncını düzenleyen, kalp atışı dahil kasların kasılmasından sorumlu olan, kas ve sinir hücrelerinin düzgün çalışmasını sağlayan bir elektrolittir. Sodyumun en önemli kaynağı sofralarımızın vazgeçilmezi olan tuzdur. Kandaki sodyum düşüklüğüne hiponatremi denir. Hipernatremi ise kandaki sodyum seviyelerinin çok yüksek olduğu anlamına gelir. Her iki durumda kandaki su ve sodyum dengesi bozulduğunda ortaya çıkar. Diğer bir deyişle, kanınızda fazla su bulunduğunda yahut yeterli sodyum bulunmadığında sodyum eksikliği, normalden çok daha fazla sodyum bulunduğunda ise sodyum yüksekliği meydana gelir. Sodyum Normalde, sodyum seviyeniz kanda litre başına 135 ila 145 mili / ay arasında olmalıdır (mEq / L). Sodyum düzeyiniz 135 mEq / L’nin altına düştüğünde hiponatremi yani sodyum düşüklüğü oluşur. 125 mmol / L’den daha düşük bir değer ise şiddetli sodyum düşüklüğü olarak tanımlanır. 1 litre kanda 145 milimol’den daha fazla sodyum bulunmasına ise hipernatremi yani sodyum yüksekliği denir.
Sodyumun Görevleri Nelerdir?
- Sodyum vücuttaki kasların ve sinirlerin düzgün bir şekilde çalışmasını sağlar.
- Sodyum vücuttaki kan basıncını ve kan hacmini kontrol altına alır.
- Sodyum sinir iletimi ve kalbin çarpma işlevi dahil kas kasılmalarına yardımcı olur.
- Sodyum vücut sıvısında ve dokularında pozitif ve negatif iyon dengesini sağlar.
Sodyum Düşüklüğü Belirtileri, Sodyum Eksikliğinde Görülen Hastalıklar
Sodyum düşüklüğü belirtileri kişiden kişiye göre değişebilir. Sodyum seviyeleriniz yavaş yavaş düşerse, herhangi bir belirti yaşamayabilirsiniz. Ancak bu seviye çok hızlı düşürürse şiddetli belirtilerle karşılaşabilirsiniz. Sodyum düşüklüğünde yaşanan belirtiler şunlardır;
- Halsizlik
- Çabuk yorulma, enerji düşüklüğü
- Baş ağrısı
- Mide bulantısı
- Kusma
- Huzursuzluk, iç sıkıntısı
- İştahsızlık
- Kaslarda zayıflık
- Kaslarda kramp ve spazmlar yaşama
- Zihin bulanıklığı
- Sinirlilik, çabuk kızma
- Kas seğirmesi
- Vücutta titreme, istemsiz kas hareketleri
Ağır vakalarda durum tedavi edilmezse, beyin şişmesi, nöbetler ve muhtemelen komaya veya ölüme neden olabilir
Sodyum Düşüklüğü Neden Olur?
Kanda sodyum düşüklüğü pek çok nedenden kaynaklanabilir. Vücudunuz su ve elektrolit kaybederse, sodyum seviyeniz çok düşük olabilir. Sodyum düşüklüğü ayrıca bazı hastalıkların belirtisi olarak da ortaya çıkabilir. Sodyum düşüklüğüne yol açan nedenler şunlardır;
- Hipotiroidizm(Troidlerin az çalışması)
- Günlük tükettiğiniz tuz miktarının çok az olması
- Şiddetli kusma veya ishal vakalarında Hipotiroidizm
- Antidepresablar ve ağrı kesici ilaçların yan etkisi olarak
- Aşırı su içme alışkanlığı
- Böbrek hastalığı veya böbrek yetmezliği
- Karaciğer hastalığı
- Aşırı terlemek
- Hormon bozuklukları
- İdrar söktürücü ilaçların kullanımı
- Vücudun büyük bir kısmını etkileyen yanıklar
- Vücutta ödem ya da aşırı sıvı birikmesi
- Karaciğer sirozu
- Menopoz öncesi yani premenopozal dönemdeki kadınlar da sodyum düşüklüğü için risk grubudur. Hormonlara bağlı menopoz öncesi kadınlarda sodyumda düşme görülebilir.
- Kalp yetmezliği ve diğer kalple ilgili sorunlar
- Addison hastalığı gibi adrenal bez bozuklukları, bu hormon bozukluğu vücudunuzdaki sodyum, potasyum ve su dengesini bozar.
- Antidiüretik hormon sendromu (SIADH),
- Yüksek kortizol düzeylerine neden olan Cushing sendromu
Sodyum Düşüklüğü Veya Yüksekliği Nasıl Teşhis Edilir?
Sodyum düşüklüğü veya yüksekliğinin teşhisi kan testi ile yapılır. Yapılan kan testinde sodyum miktarınız tespit edilebilir. Düzeyleriniz anormal ise, doktorunuz idrardaki sodyum miktarını kontrol etmek için de sizden idrar testi isteyecektir. Bu testin sonuçları doktorunuza düşük kan sodyum nedeninizi belirlemek için yardımcı olacaktır. Kandaki sodyum düzeyleriniz düşükse fakat idrarda sodyum seviyeniz yüksekse, bu durum vücudunuz çok fazla sodyum kaybediyor demektir. Şayet hem kanınızdaki hem de idrardaki sodyum seviyesi düşükse, vücudunuzda yeterli miktarda sodyum bulunmadığı anlamına gelir. Bu durum vücudunuzda da çok fazla su bulunduğundan kaynaklanabilir.
Sodyum Düşüklüğü Tedavisi
Sodyum düşüklüğünden muzdaripseniz hastanede Nefroloji bölümüne gitmeli bir Nefroloğa başvurmalısınız. Doktorunuz öncelikle size kan ve idrar testi yapıp bu durumun neden kaynaklandığı tespit etmeye çalışacaktır. Ardından ihtiyaç duyarsa size serum verecektir. Serum sodyum oranı yüksek bir sıvı olduğundan serumdan sonra kısa sürede şifa bulabilirsiniz.
Sodyum Yüksekliği Nedir?
1 litre kanda 145 milimol’den daha fazla sodyum bulunmasına hipernatremi yani sodyum yüksekliği denir. Sodyum yüksekliği dehidrasyon yani vücudun susuz kalması, çok fazla su kaybı ve vücutta çok sodyum bulunmasıyla ortaya çıkan sodyum ve potasyum dahil olmak üzere elektrolitlerin dengesizliğinden kaynaklanan bir durumdur.
Sodyum Yüksekliği Belirtileri
- Halsizlik
- Sinirlilik
- Kas ağrısı
- Ağız kuruluğu
- Kramplar yaşama
- Baş dönmesi
- Bilinç bulanıklığı
- Anormal kalp atışı ritimleri, kalbin hızlı veya yavaş çarpması
Sodyum Yüksekliği Neden Olur?
- Aşırı tuz tüketimi
- Şiddetli yanıklar
- Aşırı terleme
- Sık sık müshil içme
- Az su içme alışkanlığı
- Şekersiz diyabet
- Böbrek hasarı veya akut böbrek hasarı bulunan yetişkinler
- Sodyum içeren damar içi antibiyotiklerin alınması
- Kusma, ishal gibi sıvı kaybı yaşama
- Bulimia nervoza gibi yemek yeme bozukluğu
- Müshil, diüretik ilaç ve zayıflama hapları kullanımı
Sodyum Yüksekliği Tedavisi
Tuz Tüketimini Azaltmak: Doktorunuz günlük tuz tüketimini sınırlamayı tavsiye edecektir.
Sıvı takviyesi: Ani sodyum yüksekliğinde ağız, mide veya damar yolu ile sıvı replasmanı (takviyesi) gerekebilir.
İlaçlar: Kıvrım idrar söktürücü ilaçları önerilebilir. Bu durumda vücuttaki fazla su ile birlikte sodyum ve potasyum mineralleri de atılacaktır.