Transferrin Satürasyonu Ne Demek, Yüksekliği, Düşüklüğü Ve Normal Değeri Kaç Olmalı?
Transferrin, karaciğer tarafından üretilen bir proteindir. Transferrin, kanımızda bulunan besinlerden temin edilen, demire bağlanan ve vücut boyunca taşınabilen ana proteindir. Transferrin satürasyonu ise kandaki demir miktarının, total demir bağlama kapasitesine oranını gösterir.
Transferrin Satürasyon Yüksekliği Sebepleri Nelerdir?
Transferrin Satürasyon yüksekliği nedenleri şunlardır;
Östrojen hormonu kullanımı veya östrojen yüksekliği yapan durumlar. Örneğin:Doğum kontrol ilaçlarının kullanımı.
Akut iltihabi durumlar
Demir eksikliğine bağlı kansızlık
Hamilelik
Bazı ilaçların yan etkisi olarak
Transferrin satürasyon yüksekliği vücutta çok fazla demir olduğunun bir göstergesidir. Demir çok olduğunda transferrin satürasyonu yaklaşık olarak %30’dan %90’a kadar yükselebilir. Potansiyel sebepler arasında; demir takviyelerinin aşırı kullanımı bulunur.
Bazı örneklerde transferrin satürasyon yüksekliği hemokromatoz olarak adlandırılan genetik durumu da gösterebilir. Bu, vücudun normal bir beslenme izlerken bile çok fazla demir emdiği kalıtsal bir hastalıktır. Bu bozukluk en yaygın olarak Kuzey Avrupa’daki insanlarda görülür.
Demir aşırı olduğunda görülen belirtiler;
- Eklem ağrısı
- Halsizlik
- Enerji eksikliği
- Kilo kaybı
- Karın ağrısı
- Cinsel dürtüde azalma
- Vücutta tüy dökülmesi
Demir düzeylerini düşürmek için tedaviler mevcuttur, ancak hastalık uzman bir doktor tarafından araştırılmalı ve tedavi edilmelidir.
Transferrin düzeyleri bir takım hastalıklara bağlı olarak yükselip düşebilir. Transferrin satürasyonu yüksekliği ortaya çıkmış olması kanda demir miktarının azaldığını gösterir. Kanda demir miktarının azalmasına neden olan birçok patolojik durum vardır. Bu patolojik durumun net olarak anlaşılabilmesi için diğer tahlil ve muayene bulgularına ihtiyaç duyulacaktır.
Transferrin Satürasyon Düşüklüğü Nedenleri
Transferrin Satürasyon şu gibi durumlarda düşebilir;
- Kanser; özellikle barsak kanserleri
- Kronik iltihabi durumlar
- Karaciğer hastalıkları
- Multipl Myelom
- Sideroblastik anemi
- Beslenme bozuklukları
- Protein kaybı yapan durumlar: Nefrotik Sendrom, yanıklar gibi…
- Kalıtsal olarak bu proteinin eksik veya kusurlu olması (atransferrinemi).
- Demir yüklemesi
- Bazı ilaçların yan etkisi olarak: ACTH, kloremfenikol, kolşisin
Transferrin satürasyon düşüklüğü, kişide demir eksikliği olabileceğini göstermektedir. Demir eksikliğinde vücuttaki demir seviyesi düşüktür.
Demir eksikliği nedenleri arasında şunlar olabilir:
- Yetersiz demir alımı
- Midede yetersiz demir emilimi
- Gebelik döneminde vücuttaki demir ihtiyacının artması
- Kronik kan kaybına neden olan herhangi bir durum (örneğin kadınlarda şiddetli adet dönemleri)
Demir eksikliği anemisi tedavisi genellikle demir takviyeleri almayı, beslenme düzenini değiştirmeyi ve bunun altında yatan nedenleri tedavi etmeyi içerir. Demir açısından zengin yiyecekler arasında kırmızı et, kümes hayvanları ve deniz ürünleri bulunur.
Vücut ıspanak, mercimek, fasulye gibi bitkisel bazlı gıdalarda bulunan demiri daha az emebilir ve bu nedenle vejetaryen ve vegan diyetler için takviye gereklidir.
Önceki başlıkta da belirtildiği gibi transferrin satürasyonu düşüklüğü bir takım patolojik durumlar sonucunda meydana gelir. Transferrin satürasyonunun düşmüş olması kanda bulunan demir seviyesinin arttığını işaret eder. Bu duruma neden olan hastalıkların belirlenebilmesi için diğer tahlili ve muayene bilgilerine ihtiyaç vardır.
Transferrin Satürasyonu Normal Değeri Nedir?
Transferrin satürasyonu normal değerleri yetişkinlerde %20 ila %50 arasında olmalıdır. Çocuklarda ise bu seviye %16’nın üstünde olmalıdır. Bu seviyeler vücutta demir eksikliği durumunda düşerken, demir çok olduğunda yükselme gösterir.
Transferrinin normal değeri 202 – 336 mg/dL arasında olmalıdır. (Bu referans değerleri yapılan farklı labaratuvara göre ufak farklılıklar gösterebilir)
Transferrin ve Transferrin Satürasyonuna Neden Bakılır?
Kan hastalıkları ve diğer bazı hastalıkların takibini yapmak veya teşhis koymak için transferrin ve transferrin satürasyonuna bakılır. Bunun için kişiden kan tahlili alınır ve kan incelenmek üzere labratuvarlara gönderilir. Alınan kan örnekleri analiz edilir ve yapılan laboratuvarın sonuçlarına göre yorumlanır.
Kansızlık vakalarının nedenleri ve başka hastalıklardan ayırt edilmesi için bu testlere başvurulur. Kansızlık sebepli demir takviyesi kullanan kişilerde de durumun takibi için transferrin ve transferrin satürasyonuna bakılır.
Kişide demir eksikliği durumunda transferrinin miktarı artarken, transferrin satürasyonu azalır. Vücutta demir fazlalığı olduğunda ise bu durumun tam tersi etkiler görülmektedir.
Kanda demirin taşınmasından sorumlu temel elemanlardan olan transferrin maddesinin toplam demir bağlama kapasitesine (TDBK) oranını belirten transferrin satürasyonu, bazı hastalıkların belirlenmesi veya gidişatının ölçülebilmesi için önemli bir kriterdir. Transferrin satürasyonu düşüklüğü veya yüksekliği birçok hastalığa işaret edebileceği gibi tek başına doğrudan bir hastalığın tanısını koyduramaz.
Transferrin Satürasyonu Testi Hangi Durumlarda Yüksek Veya Düşük Çıkabilir?
- Doğum kontrol ilaçlarının kullanılması durumunda
- Bazı kanser hastalıkları durumunda
- Akut veya kronik iltihabi durumda
- Bazı karaciğer hastalıklarında
- Gebelik
- Anemi gibi kan hastalıkları durumunda
- Multipl myelom
- Kalıtsal bazı hastalıkların olması
Transferrin Satürasyonu Hesaplanması Nasıl Yapılmaktadır?
Vücuttaki hücreler ihtiyaç duydukları demiri transferrin aracılığıyla alırlar. Yani bir hücrenin demir ihtiyacının karşılanabilmesi için, demirin o hücreye taşınması gerekir. İşte bu taşıma işinden sorumlu olan protein transferrindir. Vücuttaki demirin azalması transferrin seviyesinin yükselmesine ve demirin artması ise transferrin seviyesinin yükselmesine neden olur.
Transferrin satürasyonu hesaplanması işlemi şu şekilde yapılır: Kanda bulunan demir seviyesinin total demir bağlama kapasitesine bölünüp 100 ile çarpılması yüzde olarak transferrin satürasyonunu verir.
Transferrin Satürasyonu Düşüklüğü ve Yüksekliği
Transferrin seviyesinin yükseldiği ve azaldığı durumlardan bu makalemizde bahsettik. Transferrin seviyesini arttığı durumlarda transferrin satürasyonu azalır, transferrin seviyesinin azaldığı durumlarda ise transferrin satürasyonu artar. Yani birinin artışına neden olan durum diğerinin düşmesine yol açar.
