Trombositopeni (Trombosit Düşüklüğü) Ne Demek?
Kan çeşitli tipte kan hücrelerinden oluşmaktadır. Bu hücreler plazma adı verilen sıvı hücre gruplarından oluşmaktadır. Bu hücre grupları arasında kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler vardır. Ciltte yaralanma olduğunda trombositler birleştirerek kanamayı durdurmaya yardımcı olur. Kanınızda yeterli miktarda trombosit yoksa kan pıhtılaşmaz. Kanda trombosit düşüklüğüne trombositopeni denilmektedir. Tronbositopeni altta yatan sebebe bağlı olarak hafiften şiddetliye kadar çeşitli derecelerde olabilir. Bazı vakalarda belirtiler arasında ciddi kanamalar görülür ki bu kanamalar eğer tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Tipik olarak kandaki trombosit düşüklüğünün sebebi lösemi ve kullanılan bazı ilaçlardır. Trombositopeni tedavisinde amaç bu duruma sebep olan durumu belirlemektir. Yetişkin bir bireyde trombosit sayısı 150.000 ila 400.000 arasındadır. Eğer kandaki oran 150.000’den düşükse bu durum trombositopeni göstergesidir.
Trombositopeni (Trombosit Düşüklüğü) Belirtileri Nelerdir?
Eğer kandaki trombosit seviyeleri düşükse şunlar yaşanır:
- “purpura” adı verilen ciltte kırmızı, mor veya kahverengi çürükler
- “petechiae” adı verilen ciltte küçük kırmızı veya mor noktalı döküntü
- Burun kanaması
- Diş eti kanaması
- Uzun süre devam eden ya da kendi başına durmayan yaralar
- Yoğun adet kanaması
- Makatta kanama
- Dışkıda kan
- İdrarda kan
- Küçük kırmızımsı lekeler ile sonuçlanan deriye yüzeysel kanama (peteşiye)
- Yorgunluk
- Kolay veya aşırı morarma (purpura)
- Uzun süreli kanama
- Sarılık
- Dalak genişlemesi
- Durmayan kanamalar
- Daha ciddi durumlarda iç kanama dahi olabilir.
- İç kanama belirtileri şunlardır:
- Idrarda kan
- Dışkıda kan
- Kanlı kusmuk
Herhangi bir iç kanama belirtisi ile karşılaşırsanız derhal doktora başvurun. Nadiren de olsa bu durum beyinde kanamaya yol açabilir. Trombosit düşüklüğü problemeni ve baş ağrısı veya herhangi bir nörolojik sorun yaşıyorsanız, doktorunuza hemen bildirin.
Trombositopeni (Trombosit Düşüklüğü) Sebepleri Nelerdir?
Trombositopeninin birçok sebebi olabilir. Hatta genetik de olabilir ve her türlü insanda görülebilir. Trombositopeniye sebep olan başlıca durumlar şunlardır:
Kemik İliği Problemleri:
Kemik iliği, kemik içinde bulunan süngerimsi dokudur. Bu doku trombositler dahil kan bileşenlerinin olduğu her yerde olabilir. Eğer kemik iliği yeterince trombosit üretemiyorsa trombosit düşüklüğü meydana gelebilir. Trombosit üretimi düşüklüğünün diğer sebepleri şunlardır:
- Aplastik anemi
- B-12 vitamin eksikliği
- Folat eksikliği
- Demir eksikliği
- Suçiçeği, parvovirüs, hepatit C, Epstein-Barr ve HIV, sistemik lupus eritematozus (SLE), kronik lenfositik lösemi (KLL) ve ilaca bağlı immün trombositopeni gibi viral enfeksiyonlar
- Kemoterapi, radyasyon veya toksik kimyasallara maruz kalma
- Çok fazla alkol tüketmek
- Siroz
- Lösemi
- Myelodisplazi
- Trombosit Yıkımı
- Sağlıklı bir insan vücudunda her trombosit yaklasik olarak 10 gün yaşamaktadır. Vücuttaki trombosit düşüklüğünün bir diğer sebebi ise vücudun çok fazla trombosit yakması olabilir. Bunun sebebi ise idrar sökücü ve nöbet karşıtı ilaçlar gibi bazi ilaçların yan etkisi olabilir. Belirtiler ise şunlardır:
- Hipersplenizm (dalak genişlemesi)
- Otoimmün bir bozukluk
- Gebelik
- Kanda bakteriyel bir enfeksiyon
- Idiopatik trombositopenik purpura (ITP)
- Trombotik trombositopenik purpura (TTP)
- Hemolitik üremik sendrom
- Dissemine intravasküler koagülasyon (DIC)
- Ilaç Yan Etkileri
- Kalp sorunları, nöbetler ve enfeksiyonlar için ilaçlar da dahil olmak üzere ilaç yan etkileri
- Heparin, kan pıhtılarını önlemek için kullanılan bir kan sulandırıcılar
- Kemoterapi
Trombositopeni (Trombosit Düşüklüğü) Tedavisi
Trombositopeni tedavisi bu durumun asıl sebebine bağlıdır. Eğer trombositopeni hafif siddetliyse ve herhangi bir belirti ve kanamaya yol açmıyorsa, tedaviye ihtiyacınız olmayabilir. Kandaki trobosit seviyesini yükseltmeye yarayan birçok ilaç vardır. Bunların en yaygınları steroid ilaçlardır. Kemik iliği trombosit üretimini canlandırmak için B12 vitamini verilebilir.
Sebebine bağlı olsa da trombositopeni tedavisi şunlar olabilir:
- Bekle ve takip et: trombositopeni kendi kendine iyileşebilir.
- Altta yatan asıl durumun tedavisi trombositopeniyi geçirebilir.
- Trombosit seviyesini yükseltmek için steroid ilaç kullanımı
- Hafif şiddetli trombositopeni olan kişilerde tedavi gerekmeyebilir. Örneğin herhangi bir belirti yoksa bu durum kendi kendine düzelir.
- Bazı kişilerde ise ciddi uzun süreli (kronik) trombositopeni olabilir. Bu durumda da uygulanacak tedavi sebebe bağlıdır:
- Altta yatan asıl sebebin tedavisi. Eğer doktorunuz trombositopeninin sebebini belirlerse, bu durumu tedavi edebilir.
- Örneğin, heparine bağlı trombositopeniniz varsa, doktorunuz sizi heparin kullanmayı bırakmaya ve farklı bir kan sulandırıcı ilacı kullanmaya yönlendirecektir. Heparin tedavisini durdurmasına rağmen trombositopeni durumu durumu 1 hafta veya daha fazla sürebilir.
- Kan veya trombosit nakli: Eğer trombosit seviyesi aşırı düşüyorsa,kan veya trombosit nakli gerekebilir.
- İlaç: Trombositopeni eğer bağışıklık sistemi ile ilgiliyse doktorunuz trombosit seviyesini yükseltmek için ilaçlar yazabilir. Ilk seçenek arasında kortikosteroidler yer almaktadır. Şayet bu ilaçlar işe yaramazsa bağışıklık sisteminin bastırılması için daha güçlü ilaçlar verilebilir.
- Ameliyat: Eğer üstte bahsettiğimiz tedavi yöntemleri işe yaramazsa doktor dalağın alınması için ameliyat önerebilir.
- Plazma değişimi: Trombotik trombositopenik purpura, plazma değişimi gerektiren bir tıbbi acil duruma yol açabilir.