Tromboflebit ve Flebit Nedir?
Kan pıhtısı oluşması nedeniyle bir veya daha fazla damarın iltihaplanmasına tromboflebit denir. Tromboz ‘Tromboflebit’ terimi ‘trombüs’ ve ‘flebit’ ten türetilmiştir. Trombüs Latince tıp kitaplarında kan pıhtısı, flebit, ise damarın iltihaplanması demektir. Bu durum, kan pıhtısının varlığına bağlı damar iltihabı anlamına gelir. Bu pıhtılar genellikle bacaklardaki damarları etkiler, bacaklardaki damarlarda pıhtılaşma meydana gelir damarlar iltihaplanır ancak kol ve boyundaki damarlarda da tromboflebit sorunu ile karşılaşılabilir. Tromboflebit cildinizin yüzeyine yakın damarlarda veya kas tabakalarınızın arasında daha derinlerde oluşabilir. Tromboflebit hangi damarda meydana geldiyse o bölgede kızarıklık, şişme ve hassasiyet gibi belirtiler ortaya çıkar.
Tromboz Nedir? Tromboz, kan damarının içinde kan pıhtısının oluşmasına denir ve dolaşım sistemindeki kan akışını engeller.
Tromboflebit Kaça Ayrılır, Derin Ven Trombozu Ve Yüzeysel Ven Trombozu Ne Demektir?
Tromboflebitler, yüzeysel damar trombozu (SVT) ve derin damar trombozu (DVT) olarak ikiye ayrılır. Yüzeysel damar trombozu yani cilde yakın damarlarda oluşan kan pıhtılaşması, ciltte gözle görünecek şekilde meydana gelir. Bu pıhtılar zararlı değildir, ancak ağrıya neden olurlar. Derin damar trombozu (DVT) ise alt bacak kaslarında ve uylukların derinliklerinde bulunan büyük damarlarda görülen kan pıhtılaşmasıdır. Derin damar trombozu sağlık için zararlı bir durumdur ve bu durumdan etkilenen damarlarda hasara neden olabilir.
Tromboflebit genellikle bacaklarda meydana gelir ancak vücudun diğer bölgelerinde de bu durum ortaya çıkabilir. Örneğin tromboflebit boyun ve kollarda meydana gelirse kan pıhtısı boyunda veya kollardaki damarlarda şişmeye yol açabilir mamafih bu nadir görülen bir durumdur.
Tromboflebit Ve Tromboz Neden Olur?
Tromboflebit kanın pıhtılaşması nedeniyle damarın iltihaplanmasına denir. Damar iltihaplanmasının ardındaki ana neden damarda kan pıhtılarının oluşmasıdır. Kanda pıhtı oluşumuna, tromboza neden olabilecek risk faktörleri şunlardır;
- Doğum kontrol haplarının kullanımı
- Sigara içme alışkanlığı
- Çok uzun süre aynı pozisyonda oturmak, hareketsiz yaşam
- Şeker hastalığı (Özellikle Tip 2 diyabet)
- Damarın darbe alması yaralanması
- Obezite yani aşırı kilolu olmak
- Bazı kanser türleri
- Enfeksiyon hastalıkları geçirme
- Kalp pili taşıma
- Hamilelik
- Damarlarda varis sorunu yaşama
- Genetik
- Yaşlılık (60 Yaşın üstünde olma)
- Hormon tedavisi görme
- Ameliyattan sonra hastanın uzun süre yatakta istirahat etmesi
- Kanın pıhtılaşmasını önleyen kan hastalıkları (B-12 vitamini eksikliği de kanda pıhtılaşma problemlerine yol açar)
- Kronik kalp yetmezliği
- Bacak yaralanmaları ve kırıkları
- Tromboanjit Obliterans olarak bilinen el ve ayaklardaki kan damarlarının tıkanması
- Faktör V Leiden veya Protrombin Gen Mutasyonu gibi kan pıhtılaşma bozuklukları
- Travma veya ameliyat sonrasında yatalak olma
Tromboflebit, Tromboz Belirtileri Nelerdir?
- Tromboflebit olan bölgede cildin rengi kırmızıya döner.
- Etkilenen bölgede ağrı ve şişlik meydana gelir.
- Etkilenen damar üzerindeki cildin kararması
- Yanma hissi, hassasiyet ve sıcaklık hissi duyulur
- Bölgeye dokununca ağrının şiddetlenmesi
- Yüzeysel damar trombozunda iltihaplı damarlar çıplak göz ile görülebilir.
Embolizm kan damarlarının tıkanmasıdır. Derin damar trombozunda (DVT) kan pıhtısı vücudun diğer bölümlerini de (örneğin kalp, akciğerler, vb.) dolaşabilir ve onlarda da emboli oluşturabilir. Buna bağlı derin damar trombozundan muzdarip bir kişide aşağıdaki belirtiler görülebilir;
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Kalp atışında hızlanma
Tromboflebit, Tromboz Nasıl Teşhis Edilir?
Fiziksel muayene ve hastanın yaşadığı belirtileri doktora anlatması teşhisin ilk aşamasıdır. Doktor, teşhisini onaylamak için aşağıdaki testleri uygulayabilir;
Venografi: Bu işlem sırasında, röntgen çekmeden önce etkilenen bölgedeki bir damara boya benzeri madde enjekte edilir. Bu enjeksiyon işlemi, damarın şeklini öğrenmeye yardımcı olur ve kan pıhtısının varlığının saptamakta rol oynar.
Ultrason: Bu görüntüleme testi sırasında tromboflebit olan bölgenin üzerinden yüksek frekanslı ses dalgaları geçer ve ekranda kan pıhtısı varlığını doğrulayan bir görüntü oluşur
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Tromboflebit olan alanın 3 boyutlu görüntüsünü gösterir ve pıhtı varlığını açığa çıkarır. Yüksek maliyeti nedeniyle bir MRI taraması genellikle tercih edilmez.
Kan Testi: Kandaki pıhtılaşmaya neden olan elementin eksikliğini tespit etmek için kan testleri yapılır. Bununla birlikte, kandaki pıhtılaşma durumu başka nedenlerden dolayı da oluşabileceğinden, yalnızca tanı testlerine güvenemez.
Tromboflebit Ve Tromboz Tedavisi
Tromboflebit tedavisi, tromboflebitin olduğu bölgeye, tromboflebit türüne bağlı olarak değişiklik gösterir. Örneğin Yüzeysel Ven Trombozu durumunda kan pıhtısı meydana gelmiş olan damar dışarıdan tedavi ederek iyileştirilebilir, bu tedavide amaç belirtileri gidermek ve pıhtının derin ven trombozuna dönmesini engellemektir. Derin Ven Trombozu durumunda ise embolizm riskini azaltmak için hastanın derhal tedavi edilmesi gerekir.
Tromboflebit Ve Tromboz Tedavisinde Antikoagülan, yani kanın pıhtılaşmasını önleyen ilaçlar kullanılır. NSAID’ler (non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar), antibiyotikler (enfeksiyon durumunda) ve ağrı kesiciler de reçete edilebilir. Kan pıhtılarının çözülmesine yardımcı olan ilaçlar da doktor tarafından hastaya verilebilir. Medikal malzeme satan yerlerde satılan tromboflebit tedavisinde kullanılan çoraplar da hastalığın iyileşmesine yardımcı olabilir. Bu tedavilere ek olarak, ıslak soğuk kompres (kesinlikle buzlu su değil, basit olarak; çeşmenin soğuk tarafından alınan su ile yapılan) uygulamasının her saat 15 – 20 dakika süre ile uygulanması, erken dönemde rahatlama sağlayacaktır.
Bacakları yukarı kaldırarak oturmak ve bölgeye sıcak su torbası tutmak da troboflebitin iyileşmesinde etkili olabilir. Şiddetli kan pıhtılaşması ve damar iltihabı durumunda doktorlar genellikle ameliyat yöntemi ile hastayı tedavi etmeyi tercih eder.
Tromboflebitin Ve Trombozun Geçmesi İçin Uzman Önerileri
- Doktorunuza danışıp kan akışını artırmaya yardımcı olması için medikal malzeme satan yerlerden temin edebileceğiniz varis çoraplarından giyin.
- Kan akışını artırmak ve ağrıyı azaltmak için etkilenen bölgeye günde birkaç kez 20 dakika boyunca sıcak su torbası uygulayınız.
- Egzersiz iltihaplanmayı azaltabilir ve kan akışını iyileştirebilir. Her gün en az 1 saat yürüyün
- Ayakta dururken yahut otururken bacaklarınızda biriken kan dolaşımını harekete geçirmek için her saat başı 5 dakika dolaşın.
- Sigarayı bırakın
- Bacağınızı veya kolunuzu tercihen kalp hizasından daha yukarı kaldırmak için yastık kullanın.
- Fazla kilonuz varsa kilo verin.