Koagülasyon Nedir?
Koagülasyon kan pıhtılaşması demektir. Kanın pıhtılaşma özelliği olarak bilinen koagülasyon yaralanma veya kesik sonrası vücudumuzun aşırı miktarda kan kaybetmesini önleyen çok önemli bir süreçtir. Yaranın şiddetine bağlı olmasına rağmen, genellikle kesik ve yaralanma durumundan sonra, kan 2 dakika içinde pıhtılaşır, kesik olan yerde koagülasyon sayesinde bir tıkaç oluşur, böylece kan akışı durur, vücutta kan kaybı engellenmiş olur.
Koagülasyon Bozukluğu Neden Olur?
Kan pıhtılaşmasında (koagülasyonda) soruna yol açan çeşitli kan hastalıkları vardır. Kanın pıhtılaşması normalden çok daha kolay veya daha hızlı olursa, tromboz adı verilen bir durum ortaya çıkar. Tromboz, kan damarının içinde kan pıhtısının oluşmasına denir ve dolaşım sistemindeki kan akışını engeller. Bunun tam tersi kan pıhtılaşması normalden çok daha uzun sürerse hemoraji denilen bir sorun ortaya çıkar ve kanı durdurmak güçleşir. Hemofili bir diğer kan pıhtılaşma bozukluğudur, tıbbi müdahale olmadan kanın kendinden pıhtılaşmaması demektir.
Kalbimiz, sürekli olarak vücut damarları içinde dolaşan kan isminde sıvı bir doku pompalar. Kan, vücudumuzdaki her organa, her dokuya ve her hücreye ulaşır, kanın vücudumuzda dolaşmadığı bir yer yoktur. Kan, farklı işlevlere sahip çeşitli hücrelerden oluşur. Kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler kanı oluşturan ana maddelerdir. Yaralanma veya kan damarı hasarı durumunda, trombositler harekete geçer. Trombositler kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan bazı kimyasallar salgılarlar. Bunun sonucunda kan pıhtısı oluşumuna yardımcı olan fibrin adı verilen bir protein oluşur ve koagülasyon meydana gelir. Kan durduktan sonra, oluşan kan pıhtısı da erir gider.
Kanama durumunda kanı durduran kan pıhtısı kandaki proteinler ve trombositlerin birbirine yapışması sonucu meydana gelir. Koagülasyon denilen bu süre insan vücudu için oldukça hayati öneme sahiptir. Kan pıhtısı (Koagülasyon) oluşması kesikler ve yaralar yoluyla kanamayı durdurur ve iyileşmeyi sağlar. Kanda, pıhtılaşmayı tetikleyen çeşitli kimyasallar bulunur. Aynı zamanda, kanda pıhtı oluşumunu engelleyen bazı kimyasal maddeler de vardır. Dolayısıyla, vücut, aşırı veya yetersiz pıhtılaşmayı önlemek için, bu iki kimyasal grup arasında uygun dengeyi korur. Yetersiz pıhtılaşma aşırı kanama ile sonuçlanabilir; aşırı pıhtılaşma ise derin ven trombozu ve pulmoner emboli gibi sorunlara neden olabilir. Kan pıhtısı, kan damarları zarar gördüğünde ortaya çıkan, yapışkan kan hücrelerinden meydana gelen yarı katı kitlelerdir. Vücut bu pıhtıları kan damarı hasarını önlemek için üretir. Pıhtının yani koagülasyonun başlıca görevi, hasarlı kan damarının işlevini geçici süre durdurmak ve kan akmasını önlemektir.
Koagülasyon Nasıl Olur? Koagülasyon Kaskadı
Koagülasyon sırasında oluşan ilk durum kan akışı olan yerde kanı durdurmak için kan damarlarının daralmasıdır, böylece kan hareketi yavaşlar. Ardından kanın önemli bir parçası olan trombositler devreye girer, trombositler kan tıkacı oluşturmak için hasar alanına toplanır. Trombositlerin oluşturduğu bu tıkaç geçici bir onarımdır.
Vücudumuz 20’den fazla protein türünden oluşur, bu proteinler trombosit tıkacını güçlendirmek için yaralanma bölgesine hareket ederler. Trombin adındaki protein pıhtılaşma sürecini tamamlamak için, trombosit tıkacı üzerine örgü benzeri bir koruma oluşturur. Bu ağa fibrin örgü denir ve trombositler için takviye gibi davranır, onları yerinde tutup kan pıhtılaşmasını önler.
Koagülasyon Testi Nedir?
Koagülasyon testi kanın pıhtılaşma kabiliyetini ölçer, kandaki pıhtılaşmanın ne kadar sürdüğünü hesaplamak için yapılan bir testtir. Doktorunuz pıhtılaşma bozukluğunuz olduğundan kuşkulanıyorsa koagülasyon testi yaptırmanızı tavsiye edebilir.
Pıhtılaşma problemlerine neden olan durumlara örnek olarak şu sorunlar verilebilir; karaciğer hastalığı, trombofili (aşırı pıhtılaşma) ve hemofili (kanın pıhtılaşma yeteneği olmaması)
Koagülasyon Testi İçin Hangi Test Yöntemleri Kullanılır?
- Tam kan sayımı testi
- Fibrinojen testi
- Faktör V testi
- Protrombin zamanı (PT veya PT-INR) testi
- Trombosit sayımı
- Trombin zamanı testi
- Kanama zamanı testi
Antikoagülan Nedir?
Antikoagülan kan pıhtılaşmasını engellenmeyen, kan pıhtılaşmasını önleyen veya azaltan, pıhtılaşma süresini uzatan maddelerdir. Antikoagülan ilaçlar, antigülasyon amaçlı kullanılır ve bu ilaçlar kan incelticiler olarak da bilinirler. Bu ilaçlar oluşan pıhtıyı eriterek yok etmekten ziyade oluşmuş pıhtının büyümesine ve kan içinde yeni pıhtıların oluşmasına engel olurlar. Antikoagülasyon sağlamak için en yaygın kullanılan ilaçlar heparin, düşük molekül ağırlıklı heparinler ve varfarindir.