Malabsorbsiyon Nedir?
Malabsorbsiyon emilim bozukluğu demektir. Tüketilen besinlerin ince bağırsak tarafından gerekli şekilde emilememesi ve bunun sonucunda kana gerekli olan maddelerin sağlanamaması durumuna malabsorbisyon yani emilim bozukluğu adı verilir.
Malabsorbsiyon Neden Olur?
Malabsorbsiyon çeşitli nedenlerden kaynaklanabilmektedir;
Bağırsak duvarının tahrip olmasına bağlı olarak emilim bozukluğu ortaya çıkabilir. Bu halde besinler bağırsak tarafından tam anlamıyla emilemez. Sindirim enzimlerinin az salgılanmasına bağlı olarak da malabsorbisyon durumu ortaya çıkabilmektedir. Söz konusu enzimlerin yetersiz kalması halinde vücuda giren besinler gerektiği kadar küçük parçalara ayrılamaz ve bunun sonucunda sindirim olayı gerçekleştirilemez.
Çeşitli ilaçlar, kanser türleri, çölyak rahatsızlığı, bağırsak operasyonları, sürekli devam eden karaciğer ve pankreatit rahatsızlıklar, parazit, mantar gibi zararlı organizmalar ve Crohn hastalığı da Malabsorbisyon hastalığı yani emilim bozukluğunun başlıca sebeplerindendir. Belirtilen rahatsızlıklar ve benzerleri doğrudan bağırsak mukozasına etki ettiğinden dolayı vücuda giren gıdaların emilmesinin ve kana karışmasının önüne geçmektedir.
Malabsorbisyon hastalığının nedenleri olarak bir çok rahatsızlık sıralanabilmektedir. Malabsorbisyon, çoğunlukla yağ, protein gibi temel maddelerin dışında şeker ve vitaminlerin kana karışmasına da engel olmaktadır. İnce bağırsakta meydana gelen çeşitli sorunlar bu durumun ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Malabsorbisyona neden olabilecek sorunlar maddeler halinde sıralanacak olursa;
- Çölyak rahatsızlığı,
- Crohn rahatsızlığı,
- Radyoterapi kaynaklı bağırsak problemleri,
- İnce bağırsakta anormal bir şekilde bakteri artışı,
- Ameliyat ile ince bağırsağın bir bölümünün veyahut tamamının alınması,
- Parazit yada bağırsak kurdu oluşumuna bağlı olarak meydana gelen çeşitli enfeksiyonlar.
Yağ ve birçok besinin sindirilmesini desteklemek amacı ile pankreas çeşitli enzimler salgılamaktadır. Söz konusu enzimlerin yetersiz kalması halinde bazı besinlerin emilimi güçleşir.
Pankreas üzerinde etki eden, malabsorbisyona sebep olabilecek rahatsızlıklar şu şekilde sıralanabilir:
- Kistik fibrozis hastalığı
- Pankreasta enfeksiyon veyahut şişme durumları gözlemlenmesi,
- Pankreas travmaları,
- Ameliyatla pankreasın bir bölümünün alınması.
Malabsorbsiyona neden olan diğer durumlar;
- AIDS ve HIV gibi tehlikeli virüsler,
- Antiasit, tetrasiklin, fenitoin ve obezite tedavisinde kullanılan çeşitli ilaçlar,
- Obezite tedavisi adına yapılan bazı cerrahi operasyonlar,
- Sürekli devam eden karaciğer rahatsızlığı,
- Kolestaz hastalığı,
- İnek sütüne hassasiyeti bulunan kişilerin inek sütü tüketmesi,
- Soya proteinine hassasiyeti bulunan kişilerin soya proteini tüketmesi.
Malabsorbsiyon Belirtileri Nelerdir?
Malabsorbisyonun ana habercileri aşağıdaki gibidir:
- Renk kaybına uğramış, garip kokulu ve yağlı dışkı,
- Kilo alma konusunda yaşanan problemler ve anormal derecede kilo verme,
- Karında meydana gelen şişlik, kramp ve gaz gibi rahatsızlıklar,
- Sıvı dışkı gelmesi (ishal),
- Kas gelişiminin zayıflaması ve mevcut kasların küçülmesi,
- Yemek sonrası meydana gelen şişkinlik ve gaz problemleri.
Malabsorbsiyon Nasıl Teşhis Edilir?
Laboratuvar ortamında gerçekleştirilen biyokimyasal ve kan sayımı gibi testler sonucu emilim sorununa bağlı olarak vücutta azalan maddelerin oranları gözlemlenebilmektedir. Ayrıca yağ ve protein emilimi durumunu da gözlemlemeye olanak sağlayan testler yapılmaktadır.
Malabsorbisyon şüphesi taşıyan kişilere uygulanacak testler aşağıdaki gibidir:
- Kan ve idrar testleri
- Tüm Batın Bilgisayarlı Tomografi
- Hidrojen nefes testi
- MR veya BT enterografi
- Vitamin B12 eksikliği için Schilling testi
- Sekretin stimülasyon testi
- İnce Barsak biyopsisi
- Dışkı kültürü yada ince barsak içeriğinin kültürü
- Dışkı yağ testi
- İnce barsakların X-Ray ya da diğer radyolojik incelemeleri
Malabsorbsiyon Nasıl Tedavi Edilir?
Uygulanacak olan tedavinin temel amacı emilim bozukluğu sonucu kaybedilen maddelerin vücuda geri kazandırılmasıdır.
İltihap kaynaklık bağırsak hastalıkları, çölyak hastalığı ve bağırsak kanamaları mukozal bozukluklara bağlı ortaya çıkan rahatsızlıklardır. Bu hastalıkların tedavileri için çeşitli yöntemler uygulanabilmektedir.
Malabsorbisyonun şayet enfeksiyondan kaynaklıysa bu kişiler antibiyotik tedavisine başlaması gerekmektedir. Fakat antibiyotiklerin yanında çeşitli patojen durumlarının meydana gelmemesi açısından gerekli antimikotik ve probiyetik takviyelerinin alınması şarttır.
Tedavinin ana hedefi, malabsorbisyona sebebiyet veren rahatsızlığın tespit edilerek gerekli yöntemlerin uygulanmasıdır. Ek olarak meydana gelen belirtilerin giderilmesi amacıyla bazı besinlerin vücut tarafından temin edilmesi gerekmektedir. Demir, folik asit ve B12 gibi önemli besinler takviye edilmesi gereken temel maddeler arasındadır. Ayrıca beslenme yoluyla da gerekli makro gıdalar vücuda sağlanmalıdır.
Herhangi bir gereklilik durumunda çeşitli maddelerin enjeksiyon yoluyla vücuda temini sağlanabilir. Pankreas enzimlerinin azalması halinde aynı şekilde gerekli enzimlerin sağlanması gerekmektedir. Bu gibi durumlarda hekiminiz gerekli ilaçları sizin için reçete edecektir.
Bağırsak faaliyetlerini yavaşlatan bazı ilaçlar da tedavi amaçlı kullanılabilmektedir. Bu ilaçlar yardımıyla besinlerin bağırsak içerisinde bir miktar daha fazla kalması ve daha çok besinin emilebilmesine yardımcı olması sağlanmaktadır.
Belirtilen yöntemlerden beklenen sonucun alınamaması halinde total parenteral nütrisyon, kısaca “TPN” olarak bahsi geçen tedavi uygulanabilmektedir. Bu yöntemin ana hedefi, vücudun ihtiyaç duyduğu besin maddelerini kan damarları yoluyla vücuda sağlamaktır. Bu maddeleri içerisinde bulunduran serumlar yapılan testler sonucu gerekli maddeler baz alınarak kişiye özel olarak hazırlanmaktadır. TPN tedavisi süresince söz konusu kişinin ağız yoluyla da besin ihtiyacının karşılanması da gerekebilir.
Malabsorbsiyon Komplikasyonları
Uzun süreli malabsorbsiyon hastalarında şu rahatsızlıklar görülebilir;
- Anemi rahatsızlıkları,
- Safra kesesinde taş oluşumu,
- Böbreklerde taş oluşumu,
- Kemik erimesi ve kemik zayıflaması gibi problemler ortaya çıkabilmektedir.