Kanda HCT (Hemotokrit) Ne Demek? Yüksekliği Düşüklüğü Ve Normal Değerleri
HCT olarak da bilinen Hematokrit, kırmızı kan hücrelerinin(alyuvar) oluşturduğu hacmin, toplam kan hacmine oranına verilen isimdir. Kanımız; kırmızı kan hücresi, beyaz kan hücresi ve trombositlerden oluşmaktadır. Bunlar plasma denen sıvıda bulunurlar. Hematokrit kan testi hemoglobin miktarını ve kırmızı kan hücrelerinin ortalama hacmini hesaplamaktadır.
Kırmızı kan hücresinde; akciğerden oksijeni bütün vücuda yayan hemoglobin olarak adlandırılan protein bulunur. Yapılan kan testinde hematokrit miktarının çok düşük veya yüksek çeşitli kan hastalıklarına, dehidrasyona (vücudun susuz kalmasına) işaret edebilir. Hematokrit kan testi kırmızı kan hücrelerinin sayısını ölçer. Eğer bu sayı çok yüksek veya düşük olursa bir hastalığın habercisi olabilir.
Hematokrit Nedir?
Hematokrit, kırmızı kan hücrelerinin(alyuvar) oluşturduğu hacmin, toplam kan hacmine oranına verilen isimdir. Kırmızı kan hücreleri sağlığımız için hayati derecede önemlidir. Bunlar vücutta oksijeni ve besinleri tüm vücuda taşımakla görevlidir. Sağlıklı kalabilmek için de yeterli miktarda kırmızı kan hücresine sahip olmanız gerekmektedir. Çok veya az olması hastalık belirtisi olabilir.
Doktorunuz, kırmızı kan hücrelerinin çok ya da az olmasında şüphelendiğinde hematokrit diğer adıyla HCT testinin yapılmasını isteyebilir.
Hematokrit Testi Nedir?
Hematokrit kan testi kandaki kırmızı kan hücrelerinin(alyuvar) oluşturduğu hacmin, toplam kan hacmine oranını ölçer. Kan, genellikle berrak sıvı olan kırmızı kan hücresi ve beyaz kan hücresinden oluşur. Hematokrit testi kırmızı kan hücrelerinin kandaki hacim yüzdesi değerini ölçer. Kırmızı kan hücrelerinin çok az olduğu durumda anemi hastalığı ortaya çıkar. Anemi birçok belirti gösterir. Hematokrit testi kişinin sağlık durumu hakkında bilgi veren basit bir kan testidir.
Hematokrit testi; hastalıkların teşhisinde ve uygun tedavinin bulunmasında etkilidir. Bu test doktorunuz birçok sebepten şüphelenmesi dolayısıyla yapılabilir. Yaygın olarak yapılan durumlar şunlardır:
- Anemi (Kansızlık)
- Lösemi (Kan kanseri)
- Dehidrasyon (Vücudun susuz kalması)
- Beslenme bozuklukları
- Eğer doktorunuz tam kan sayım testini yaptıysa hematokrit testi bunun içine dahildir.
Normal Hematokrit Seviyesi Kaçtır?
- Yenidoğanlarda: %55- %68
- 1 haftalık bebeklerde: %47- %65
- 1 aylık bebeklerde: %37- %49
- 3 aylık bebeklerde: %30- %36
- 1 yaş bebeklerde: %29- %41
- 10 yaş çocuklarda: %36- %40
- Yetişkin erkeklerde: %42-%54
- Yetişkin kadınlarda: %38-%46
- Gebe kadınlarda: en düşük %30- %34 ve en yüksek %46
Yüksek rakımda oturan insanlarda: erkeklerde %45 ila %61, kadınlarda %41 ila %56’dır. Bu seviye, insanların oturduğu yüksekliğe göre artmaktadır. Yüksek rakımlarda; atmosferdeki oksijen yoğunluğu azaldığından kırmızı kan hücrelerinin oksijen taşıma kapasitesi talebi artar.
Hematokrit Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Hematokrit genellikle anemi yani kansızlıktan kaynaklanır. Aneminin birçok sebebi vardır. En yaygın sebepleri ise; kan kaybı (yaralanmalar, ameliyat, adet ve kolon kanseri), besin eksiklikleri (demir, B12 vitamini, folat), kemik iliği problemleri (kanser, kemoterapi ilaçlarıyla baskılanması, böbrek yetmezliği) ve anormal hemoglobin seviyeleridir (orak hücre anemi)
Hematokrit Düşüklüğü; kanda kırmızı kan hücresi oranının normalin altında olması durumudur ve bu kişinin yaşı, cinsiyeti ve diğer durumlarına (gebelik, yüksek rakımda yaşamak) bağlı olarak değişmektedir. Hematokrit düşüklüğünün diğer sebepleri şunlardır:
- Kırmızı kan hücrelerinin yetersiz olması (anemi)
- Demir, B12 vitamini ve folat gibi besin eksikliği
- Lösemi, lenforma ve çoklu miyom gibi bazı kanser çeşitleri
- Kemik iliği hastalıkları
- Kronik iltihaplanmalar
- İç kanama
- Hemolistik anemi
- Beyaz kan hücresinin uzun süreli hastalıklar sebebiyle çok olması veyahut enfeksiyon veya beyaz kan hücresi hastalıkları (lösemi veya lenfoma gibi)
- Vitamin veya mineral eksiklikleri
- Uzun süreli kan kayıpları
- Böbrek yetmezliği
- Lösemi
- Lenfoma
- Orak hücreli anemi
- Kanamalar (ülser, travma, kolon kanseri, iç kanama gibi)
- Kırmızı kan hücrelerinin yıkılması (orak hücreli anemi, dalağın büyümesi)
- Kırmızı kan hücresi üretiminin azalması (kemik iliği baskılanması, kanser, ilaçlar gibi)
- Besin problemleri (demir, B12, folat düşüklüğü ve gıdasızlık)
- Vücutta sıvı toplanması (polidipsi, damarda sıvı toplanması)
Hematokrit Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Hematokrit yüksekliği; kanda kırmızı kan hücresi oranının normalin üstünde olması durumudur ve bu kişinin yaşı, cinsiyeti ve diğer durumlarına (gebelik, yüksek rakımda yaşamak) bağlı olarak değişmektedir. Hematokrit yüksekliği şu nedenlerden kaynaklanabilir;
- Vücudun susuz kalması; hematokrit seviyesinin yüksek çıkmasının en yaygın sebebidir. Çok su içmek bu seviyeyi normale getirebilir.
- Doğumsal kalp hastalığı
- Böbrek tümörü
- Akciğer hastalıkları
- Polisitemi vera (kemik iliği rahatsızlığı sonucu vücudun aşırı oranda kırmızı kan hücresi üretmesi
- Kullanılabilir oksijenin az olması (sigara, yüksek rakım, akciğer fibrozisi)
- Genetik (Doğumsal kalp hastalıkları)
- Eritrositoz (kemik iliği tarafından kırmızı hücrelerin çok üretilmesi veya polisitemi vera)
- Kor pulmonale (COPD, chronic sleep apnea, akciğer embolisi)
- Kalp hastalıkları
Hematokrit Yüksekliği Veya Düşüklüğü Nasıl Tedavi Edilir?
Düşük veya yüksek hematokrit tedavisi bu duruma yol açan asıl sebebe göre değişir; kişinin genel sağlık durumu ve hematokrit seviyesi gibi. Çoğu insanda eğer hematokrit seviyesi çok yüksek veya çok düşükse bu durum ilaçlarla tedavi edilmez. Hematokrit seviyesi çok düşük olduğunda, intravenöz demi kan nakli veya kemik iliği tarafından kırmızı kan hücre üretimini arttırmak için ilaçlar kullanılır. Hematokrit seviyesinin çok yüksek olması polisitemi vera gibi hastalıklardan kaynaklı olduğu durumlarda hacamat yapılır.
Doktor her birey için kendine özel tedavi yöntemini uygular. Genellikle anormal hematokrit değerleri doktor tarafından rutin kan testleriyle takip edilir.