Hipopitüitarizm (Hipofiz Yetmezliği) Nedir?
Hipofiz bezi, beyin tabanında, burnun arkasında ve gözlerin arasında bulunan fasulye şeklinde küçük dokudur. Boyutunun küçüklüğüne karşın vücut için işlevi çoktur. Hipopitüitarizm (hipofiz yetmezliği olarak da bilinir) hipofiz bezlerinin yeterince hormon salgılamadığı yaygın görülen bir hastalıktır. Vücutta tiroit ve adrenalin gibi önemli bezler hipofiz bezinden ihtiyaç duydukları hormonları almazsa vücutta problemler baş göstermeye başlar.
Hipopitüitarizm Belirtileri
Hipopituitarizm genellikle ilerleyicidir. Her ne kadar belirtiler ve işaretler hemen ortaya çıksa da, sıklıkla daha yavaş gelişir. Bazen aylar hatta yıllar boyunca gözden kaçabilir.
Hipopituitarizmin belirtileri, hangi hipofiz hormonlarının eksik ve eksikliğin ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olarak değişir, görülen belirtiler şunlardır:
- Mide ağrısı, iştah azalması, bulantı & kusma ve kabızlık
- Aşırı susama ve idrara çıkma
- Yorgunluk ve halsizlik
- Kansızlık (vücutta yeterli kırmızı kan hücresi olmaması)
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Soğuğa karşı hassasiyet
- Kilo kaybı veya kilo alımı
- Eklemlerde sertlik
- Kabızlık
- Karın ağrısı
- Yüzde şişlik
- Seste boğukluk
- Düşük tansiyon
- İştahsızlık
- Koltukaltı ve kasıkta tüy dökülmesi
- Görmede zorluklar
- Erkeklerde ereksiyon problemleri
- Erkeklerde yüz ve vücut tüy dökülmeleri
- Erkeklerde cinsel dürtü kaybı
- Kadınlarda kısırlık
- Kadınlarda anne sütü üretememe
- Düzensiz adet veya adet kanaması olmaması
- Cinsel karakterlerin gelişim yavaşlığı
- Hipofizit (hipofiz bezinin iltihabı)
- Kadınlarda: Koltukaltı veya kasık tüy dökülmesi; cinsel dürtü, kısırlık, emzirme ile ilgili sorunlar; düzensiz adet görmek ve sıcak basması
- Erkeklerde: Saç dökülmesi (yüz, koltuk altları veya kasık bölgesinde), cinsel dürtüde azalma, kısırlık
- Çocuklarda büyüme (boy uzunluğu dâhil) ve cinsel gelişim sorunları
Hipopituitarizm Sebepleri Nelerdir?
Hipopituitarizm şu sebeplerden olabilir:
- Hipofiz bezi içinde veya yakınında bulunan tümörler (genellikle iyi huyludur, kanser değildir)
- Hipofiz bezi dokusunu tahrip edebilen bir tümör için radyasyon tedavisi almak
- Kemoterapi
- Beyin ameliyatı
- Bir kazada kafa yaralanması gibi travmatik beyin hasarı
- Beyinde şiddetli kanama veya doğum sırasında ciddi kan kaybı
- Tüberküloz veya menenjit
- Bazen ise sebebi bilinmemektedir.
Hipopituitarizm Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor, hastanın hormon seviyesini kan testi ile kontrol edecektir. Hipofiz bezinizin nedenini bulmak için hipofiz bezinin MRI’si gibi başka testler yapılabilir.
Hipopituitarizm Tedavisi Nasıldı?
Hipopituitarizm tedavisi, bu hastalığın sebebi ve ciddiyetine bağlıdır. Standart hipopituitarizm tedavisi hormon yenileme tedavisidir. Hormon yenileme tipi eksik olan hormon türüne bağlı olacaktır. Çoğu vakada, bu tür tedaviler ömür boyu sürer.
Hipopituitarizm tedavisi bu hastalığın sebebinin tedavisi ile başlar. Eğer hipopituitarizm vücutta var olan tümörden kaynaklanıyorsa, o zaman hasta üzerinde tümörü almak için bir ameliyat veya tümörü küçültmek için radyasyon tedavisi gerekli olabilir. Bu durum altta yatan asıl sebebin tedavi edilmesine rağmen hala normale dönmüyorsa, doktor hormon yenileme tedavisine geçebilir.
Hormon yenileme ilaçları şunlardır:
- Kortizol replasman tedavisi (bazı doktorlar kortizol yerine prednizon reçete eder)
- Tiroit hormonu (levotiroksin)
- Cinsel hormonları(kadınlar için östrojen ve progesteron ve erkekler için testosteron)
- Büyüme hormonu tedavisi
- Antidiüretik hormon tedavisi (desmopresin)
ACTH eksikliği durumunda doktorunuz kortizol hormon eksikliğini gidermek için prednizon ve hidrokortizon gibi kortikosteroidler verecektir. Antidiüretik hormon eksikliği durumunda, eksik ACTH için desmopressin reçete edilir. Bu aynı zamanda aşırı idrara çıkma yoluyla vücudun su kaybını önlemeye de yardımcı olacaktır. Kişide büyüme hormonu eksikse, çocuklarda büyümeyi desteklemek için büyüme hormonu ilaçları verilir. Hasta tiroit eksikliği durumunda tiroit hormonu için levotiroksin reçete edilir. Cinsel hormonlar eksikliği durumunda ilaçlar; erkeklerde testosteron, kadınlarda östrojen veya östrojen- progesteron kombinasyonunun yerine geçecek şekilde reçete edilir. Hormon yenileme tedavisi, verilen ilacın etkili bir şekilde çalıştığından emin olmak için hastada hormon seviyelerinin düzenli olarak izlenmesini gerektirir. Hasta olmanın, kilo almanın ya da stresli bir durumun yaşanması gibi herhangi bir yan etki, ilaç dozunda bir ayarlama yapılması gerektirdiği için doktora bildirilmelidir. Hasta hamile ise doz ayarlaması çok önemlidir.