Kolestaz Nedir
Kolestaz; bir çeşit karaciğer hastalığıdır. Karaciğerden gelen safra akışında azalma veya tıkanma sonucu yaşanmaktadır. Safra; karaciğer tarafından salgılanan besinlerin özellikle de yağların sindirilmesine yardımcı olan sıvıdır. İki çeşit kolestaz vardır bunlar: intrahepatik kolestaz ve ekstrahepatik kolestaz. Intrahepatik kolestaz; karaciğerden kaynaklanmaktadır ve safra kanalında oluşan fiziksel bir tıkanmadır. Bu tıkanma; safra taşı, kist veya tümör kaynaklı olabilir.
Kolestaz Belirtileri
Her iki tür kolestaz da aynı belirtiler gösterir:
- Özellikle el ve ayak tabanlarında kaşıntı
- Ciltte ve gözlerin beyazında sararma
- İdrarda koyu renk
- Dışkının renginde azalma
- Yorgunluk
- Mide bulantısı ya da kusma
- İştah kaybı
- Bazı gıdaları sindirememe
- Karın ağrısı
- Sarılık
- Ksantoma
- Kandaki protrombin seviyesinde düşüş
- Portal hipertansiyon
- Kolayca kanama
- Titreme
- Safra yolu veya pankreasta ağrı
- Vücudun değişik bölgelerinde hafif bazen aşırı kaşıntı
Kolestazlı herkeste belirti yaşanması net değildir. Kronik kolestaz; yetişkinlerde genellikle belirti göstermez.
Kolestaz Sebepleri
Bazı hastalıklar kolestaza yol açan safra kanallarına yaralanma veya iltihaba neden olabilir. Sebepler ise şunlardır:
- HIV, hepatit, sitomegalovirüs ve Epstein-Barr gibi virüslerden kaynaklanan enfeksiyonlar
- Bakteriyel enfeksiyonlar
- Bağışıklık sisteminin safra kanallarına saldırıp zarar vermesine neden olabilecek primer biliyer siroz gibi bazı otoimmün hastalıklar
- Orak hücre hastalığı gibi genetik bozukluklar
- Karaciğer ve pankreatik kanser gibi bazı kanser türleri ve lenfomalar
- Safra taşları
- Kötü huylu tümörler
- Gebelik
- Doğum kontrol hapları
- Kistik fibroz (epitel hücrelerinin işlevlerini bozan kalıtsal bir hastalık)
- Safra kanalının daralması
- Lenfoma (bağışıklık sistemini etkileyen bir kanser şekli)
- Birincil biliyer siroz (karaciğerdeki safra kanallarının yavaş yavaş yok olduğu bir hastalık)
- Alkolik karaciğer hastalığı
- Viral hepatit
- Antibiyotikler dahil kullanılan bazı ilaçlar
- Sepsis (kan enfeksiyonu)
- Hipotiroidi
- Galaktozemi
- Hepatit
- İlaç etkileri
- Safra kanalında taş
- Safra kanalında daralma
- Safra kanalı kanseri
- Pankreas kanseri (çocuklarda çok nadir görülür)
- Pankreas iltihabı
Kolestaz Nasıl Teşhis Edilir?
Öncelikle doktorunuz tıbbı geçmişiniz ile ilgili sorular soracaktır ve fiziksel muayene yapacaktır. Kolestazı gösteren karaciğer enzimlerini test etmek için kan testleri istenebilir. Test sonuçları anormal ise, doktorunuz ultrason veya MRI gibi görüntüleme testlerini isteyebilir. Doktorunuz ayrıca karaciğer biyopsisi de yapabilir.
Kolestaz Tedavisi
Kolestaz tedavisinin ilk adımı bu duruma yol açan asıl sebebin tedavisine bağlıdır. Örneğin; eğer ilaç kullanımı sebebi ile olduğu belirlenirse bu ilaç değiştirilir. Eğer safra taşı veya tümör gibi sebeplerden kaynaklı safra tıkanması yaşanıyorsa, doktorunuz ameliyat önerebilir.
Kolestaz tedavisi için Ursodeoksikolik asit (UCDA) giderek daha fazla kullanılan bir yöntemdir. UCDA, obstetrik kolestaz hastası kadınlar için safra taşlarını tedavi etmek ve gebelikte görülen kaşıntıyı hafifletmek için kullanılan cerrahi olmayan bir yöntemdir. Kan dolaşımında daha fazla toksik safra asitinin yerini alarak karaciğer fonksiyonlarını iyileştiren doğal bir safra asitidir.
Kolestaz Bitkisel Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Deve Dikeni
Deve dikeni, safra üretimini artırma ve iltihaplanmayı azaltma yeteneği sayesinde kolestaz tedavisinde çok etkilidir. Çalışmalar, deve dikeninin kolestasis de dahil olmak üzere çeşitli karaciğer hastalıklarında etkili bir tedavi şekli olduğunu ortaya koymuştur. Doktorunuza danışıp deve dikeni vitamin haplarını kullanabilirsiniz.
Karahindiba Kökü
Karahindiba kökü genellikle önde gelen kolestaz nedenlerinden biri olan safra taşları için doğal bir tedavi yöntemi olarak kullanılır. Araştırmaların gösterdiğine göre, karahindiba kökünde bulunan vitamin ve mineraller, karaciğeri temizlemeye ve uygun safra akışını sürdürmeye yardımcı olabilir. Karahindiba kökü çayı içebilir veyahut vitaminleri kullanabilirsiniz.
Karahindiba kökü ve karahindiba çayı, gebelikte görülen kolestaz için güvenli doğal bir besindir ve karaciğeri güçlendirme için etkili olduğu kanıtlanmıştır. Karahindiba kökü, safra taşları tedavisi için kullanılır ve idrar üretimini arttırıp doğal bir müshil görevi görür. Araştırmalar, karahindibalarda bulunan vitamin ve besin maddelerinin karaciğeri temizlemeye ve düzgün çalışmasına yardımcı olduğunu göstermektedir. Karahindiba safranın doğru olarak akışını sağlayarak sindirim sistemine yardımcı olur ve mineral emilimini destekler.
D Vitamini ve Kalsiyum
Yapılan çalışmalar kolestazı olan birçok hastanın aynı zamanda metabolik kemik hastalığı olduğunu göstermiştir. Vücudun yeterli kalsiyum aldığından emin olmak için, bol miktarda kalsiyum açısından zengin gıda tüketmek veya yüksek kaliteli kalsiyum takviyesi almak önemlidir. D vitamini de vücuttaki kalsiyum emiliminde önemli bir rol oynar. Dışarıda vakit geçirmek de (güneş ışınları) D vitamini seviyelerini arttırmanın güzel bir yoludur.
Alkol ve Uyuşturucudan Uzak Durulması
Kolestaz hastaları alkol ve uyuşturucu dahil karaciğere zarar veren maddelerden uzak durmalıdır. Bu maddeler karaciğer hasarında geri dönülmez bir yola sokabilir ve belirtileri daha da kötüleştirebilir.
Gebelik Kolestazı
Gebelik kolestazı, gebeliğin son dönemlerinde görülmektedir. Genellikle el ve ayaklar üzerinde çoğu zaman vücudun diğer kısımlarında yoğun rahatsız edici kaşıntıyı tetikler. Obstetrik kolestaz olarak da bilinen bu durum, safra asitleri artışının ve bebeğin değer oranları ile ilişkili gebelikte görülen karaciğer hastalığıdır.