Kolesterol nedir ?
Kolesterol nedir insan vücudunun bütün hücrelerinde bulunan kan yağıdır. Lipid adı verilen kolesterol vücudumuzun hayati fonksiyonlarını yerine getir. Kolesterol aslında steroid ve kortizon olan antienflamatuvar iltihaplar ile savaşan maddelerdir. Kolesterol belirtileri nelerdir, kolesterol yüksekliği ve kolesterol nasıl düşürülür hakkındaki bilgiler ve HDL iyi kolesterol ve LDL kötü kolesterol için makalemizin devamını okuyun.
Kolesterol kan akışı içinde hareketini sağlayan lipoproteini oluşturmak için proteine ihtiyacı vardır. İki tip lipoprotein vardır LDL iyi ve HDL kötü kolesterol olarak adlandırılır. Yemek aralarında karaciğer tarafından kan dolaşımına salgılanan kolestrol, D vitamini, hormonlar ve sindirim sistemi salgıları için gereklidir.
Karaciğerde üretilen kolesterol, ağırlıklı olarak hayvansal besinlerin aşırı alınması ile vücutta yüksek ve zararlı seviyelere gelebilir. Kolesterol vücud tarafından günde 2.500 mgr üretilir. Kolesterol ün %75’i vücut tarafından üretilir, % 25’i ise hayvansal gıdalardaki yağlardan alınır.
HDL iyi kolesterol nedir ?
Kan dolaşımının yavaşlamasına, damar sertliğine ve damar tıkanıklığına neden olan kötü kolesterol ün vücuttan atılmasına yardımcı olduğu için HDL iyi kolesterol olarak bilinir. HDL kolesterol yüksek değerlerde olması sağlık açısından oldukça iyidir. HDL fazla kolesterol ün vücuttan sindirim yolu ile atılmasında etkin rol oynar.
LDL kötü kolesterol nedir ?
Karaciğerde üretilen LDL kan yolu ile taşınan moleküler proteinlerdir, bazı faydalı yönleri vardır, amino asitleri ile anti oksidanları hücrelere taşırlar. Bazı genetik faktörler veya kötü beslenme alışkanlıkları ile vücutta fazla miktarda olursa zararları faydalarından daha çok hale gelir.
Damar sertliği, damar tıkanıklığı ve sonucunda kalp hastalıkları ve kalp krizi riskini arttırır. Yüksek kolesterol damarlarda pıhtılaşma yaparak, ani felçe neden olabilir.
Kolesterol belirtileri nelerdir ?
Yüksek LDL kötü kolesterol kolay kolay belirti vermez, insanı hasta yapmaz günlük hayatını etkilemez. Kötü kolesterol seviyesi, sınır değerlerinin üzerinde ise yıllarca varlığını hissettirmeden damarlarınızda birikebilir.
Bazı kişilerde ise karın ağrısı, denge kaybı, yürürken baldırlarda ağrı, baş dönmesi, göğüs ağrısı ellerde ve ayaklar kabarıklık ve ciltte yağ bezesi şeklinde belirti verebilir.
En kötü durum ise inme yani felç yada kalb krizi ile ortaya çıkabilir. Erkekler 45, kadınlar ise 55 yaşından itibaren mutlaka kan tahlili yaptırmalıdır.
Kolesterol belirtileri baş ağrısı yapar mı ?
Kolesterol yükselmesi baş ağrısı yapmaz. Fakat LDL kötü kolesterol yüksekliği damarları tıkaması ve kan akışını yavaşlatmasının bir sonucu olarak beyne giden kan miktarı azalırsa baş ağrısı yapabilir.
Kolesterol neden olur ?
Kolesterol yüksekliği genelde kötü beslenme sonucu ortaya çıkar. Kolesterol düşürmenin en iyi yolu diyet ve egzersiz ile kilo vermektir. Fakat ideal kilolu ve zayıf insanlarda, genetik sebeplerden dolayı yüksek kolesterol olabilir, bu durumda doktor ilaç tedavisi verebilir.
- Genetik faktörler aile geçmişi
- Yüksek tansiyon
- Erkeklerde 45 yaş sonrası
- Kadınlarda 55 yaş sonrası
- Yanlış beslenme
- Havyansal gıdalardaki doymuş yağlar
- Hazır gıdalardaki trans yağlar
- Obezite, aşırı şişmanlık
- Hareketsiz hayat tarzı
- Alkol almak
- Sigara kullanmak
- Hipotiroidizm (tiroid bezinin yavaş çalışması)
- Diyabet tip2
- Karaciğer hastalığı
- Kronik böbrek hastalığı
- Bazı beta bloker ilaclar
- Bazı kalp ilaçları
- Bazı tansiyon ilaçları
- Glukokortikoidler, östrojen ve doğum kontrol hapları
Kolesterol kaç olmalı ?
Total kolesterol 200-239 mg/dl arasında, LDL 130- 159 mg/dl ise HDL 35 mg/dl üzerinde ise doktorunuz mevcut ve gelecekteki faktörlerine göre sizi takibe alacaktır.
Total kolesterol değerleri;
- 200 mg/dl altında normal
- 200-239 mg/dl sınırda
- 240 mg/dl yüksek
HDL iyi kolesterol değerleri kaç olmalı;
Erkeklerde kolesterol değerleri
- 40 mg/dl altında düşük
- 60 mg/dl normal değer
- 60 mg/dl üstünde çok iyi
Kadınlarda kolesterol değerleri
- 50 mg/dl altında düşük
- 50-60 mg/dl arası iyi
- 60 mg/dl üstü çok iyi
LDL kolesterol değerleri kaç olmalı;
- 100 mg/dl en iyi değerdir
- 130-129 mg/dl iyi fakat takip edilmesi gereki.
- 130-159 mg/dl sınırın üstü ve risk faktörlerine göre tehlikeli olabilir
- 160-189 mg/dl yüksek kollestrol kalp krizi riski
- 190 mg/dl üzeri çok yüksek kollestrol kalp krizi riski
Kolesterol tedavisi;
Hiperlipideminin yüksek kollestrol tedavisi, hastanın durumuna eşlik eden, yaş, hastalık ve diğer risk faktörlerine göre değişir. Kalp damar, yüksek tansiyon ve kronik böbrek yetmezliği gibi ciddi hastalıkları varsa sadece diyet uygulamak yetmez.
- Hasta herşeyden evvel dengeli ve stressiz bir hayata başlamalı
- Doktor tavsiyesi ile bir diyet programına başlatılır
- Alkol sigara gibi alışkanlıkları varsa bırakması gerekir
- Yağsız ve daha az doymuş yağlı besinler tüketir
- Yağsız proteinler ve tahıllı gıdalar alınır
- Düzenli yürüyüş ve egzersizlere başlanır
- Kan yağlarını düşüren ilaç tedavisi. (Doktor tavsiyesi)
Kolesterol düşüren yiyecekler nelerdir?
- Zeytinyağı
- Balık
- Yulaf
- Ceviz
- Fındık
- Badem
- Yer fıstığı
- Çam fıstığı
- Lahana (Bürüksel)
- Domates
- Soya fasulyesi
- Patlıcan
- Havuç
- Sarımsak
- Soğan
- Zencefil
- Enginar
- Elma
- Üzüm
- Portakal
- Mandalina
- Limon
- Avokado
- Muz
- Kivi
- Armut
- Şeftali
- Mango
Kolesterol nasıl düşürülür ?
Kollestrol seviyesini perhiz yaparak normal değelerde tutabilirsiniz. Ender Saraç diyeti veya Canan Karatay diyeti , kolestrol ve trigilesid gibi kan yağlarını düşüren sağlıklı diyet programlarına başvurabilirsiniz.
- Kırmızı eti azaltın
- Az yağlı et tüketin
- Doymuş yağları azaltın
- Balık ve tavuk derisi yemeyin
- Yiyecekleri, kızartma yerine haşlama hazırlayın
- Mevsimine göre taze sebze meyve yiyin
- Tam tahıllı besinler alın
- Düzenli egzersiz aktiviteleri yapın
- İdeal kilonuzu yakalayın
- Sigarayı ve alkolü bırakın