Hiperparatiroidi Nedir?
Hiperparatiroidi; paratiroit bezleri tarafından üretilen paratiroit üretiminin aşırı olduğu ve vücuttaki kalsiyum ve fosfor seviyesinde değişimlere yol açan bir hastalıktır. Paratiroit bezleri boğazda tiroit bezlerine yakın yerde bulunup vücuttaki kalsiyum ve fosfor seviyesinin düzenlenmesinden sorumludur. Bu iki bez de pirinç büyüklüğünde olup boğazda yer almaktadır.
Hiperparatiroidi Belirtileri Nelerdir?
Hiperparatiroidin en yaygın belirtileri arasında kronik bayılma, vücut ağrıları, uyumada zorlanma, kemik ağrıları, hafıza kaybı, konsantrasyon bozukluğu,depresyon ve baş ağrıları sayılabilir. Paratiroit hastalığı genellikle kemik erimesi, böbrek taşı, hipertansiyon, kardiyak aritmileri ve böbrek yetmezliğine sebep olur. Bu durum eğer tedavi edilmezse yıkıcı etkiler doğurabilir.
Hiperparatiroidi diğer belirtileri, kemiklerdeki kalsiyum emiliminden kaynaklanan, kemiklerde zayıflama, kemik ağrısı veya bel ağrısı gibi kemikler üzerindeki etkileri içerir. Hiperparatiroidi ile ilişkili sistemik belirtiler arasında ise susuzluk, idrara daha çok çıkma, depresyon, kişilik değişiklikleri ve iştahsızlık sayılabilir. Hiperparatiroidi ile ilişkili yaşamı tehdit eden belirtiler arasında ise koma, stupor veya ciddi kemik zayıflığı ve kırıklar bulunur.
Hiperparatiroidi Belirtileri Başlıklar Halinde Şöyle Sıralayabiliriz
- Enerji kaybı: Her zaman yorgun hissetme (Kronik yorgunluk)
- Bayılma nöbetleri
- İlgisizlik
- Konsantre olamama
- Depresyon
- Kemik erimesi
- Kemiklerde ağrı (çoğunlukla bacak ve kollardaki kemikler)
- Eskiden olduğu gibi uyumama (Gece yarıları uyanma, uyumakta zorluk çekme)
- Gün boyunca yorgun hissedip uyuma ihtiyacı (dinlenme bu hissi geçirmiyor)
- Huysuzluk
- Hafızada zayıflama
- Gastrik asit reflü; mide ekşimesi
- Cinsel dürtüde azalma
- Saçlarda incelme (kafa derisinin ön kısmında orta yaşlı kadınlarda)
- Böbrek taşı (ve sonunda böbrek yetmezliği)
- Yüksek tansiyon (bazen hafif, bazen oldukça şiddetli)
- Tekrarlayan baş ağrıları (genellikle 40 yaşın altındaki hastalarda)
- Kalp çarpıntısı (tipik olarak atriyal aritmiler)
- Atriyal fibrilasyon (hızlı kalp atışı, genellikle kan sulandırıcı ve kalp pili kullanımı gerektirir)
- Karaciğer fonksiyon testlerinde sonucun yüksek çıkması (karaciğer kan testleri)
- MGUS ve kanda anormal protein
Hiperparatiroidi Sebepleri Nelerdir?
3 tür hiperparatiroidi vardır: birincil, ikincil ve üçüncül.
Birincil (Primer) hiperparatiroidi: Bu durum paratiroid hormonunun aşırı üretilmesinden kaynaklanır.Bu hastalığın nedeni çoğu durumda bilinmemektedir. Birincil hiperparatiroidinin nadir nedenleri arasında paratiroid kanseri veya kalıtsal bozukluklar bulunur.
İkincil (Sekonder) hiperparatiroidi: Bu durum kandaki düşük seviyedeki kalsiyumdan kaynaklanır. En sık görülen nedeni ise böbrek yetmezliğidir. Diğer nedenler arasında kalsiyum emilimine veya D vitamini düşüklüğüne sebep olan gastrointestinal durumlar yer alır. İkincil hiperparatiroidinin altta yatan nedeninin tedavisi bu paratiroit hormon seviyesini düzenlenmesine yardımcı olur.
Üçüncül hiperparatiroidi: Paratiroit bezleri kalsiyum seviyesinin normale döndükten sonra çok fazla hormon üretmeye devam ettiğinde bu tip hiperparatiroidi oluşur. Bu tip genellikle böbrek problemleri olan kişilerde görülmektedir.
Hiperparatiroidi Risk Faktörleri Nelerdir?
Hiperparatiroidi riskini arttıran birçok faktör vardır. Risk faktörleri bulunan her insan hiperparatiroidi olacak diye de bir kesinlik yoktur. Hiperparatiroidi risk faktörleri şunlardır:
- Yaşın ilerlemesi (genellikle 60 yaş üzeri kişilerde görülür)
- Ailesel hipokalsi hiperkalsemi (idrarda düşük kalsiyum seviyeleri ile birlikte kandaki kalsiyumun yüksek olması)
- Ailesel çoklu endokrin neoplazi 1.tip aile öyküsü (endokrin bezleri ve ince bağırsağın bir parçası olan tümörler ile tanımlanan nadir hastalık)
- D vitamini eksikliği
Hiperparatiroidi Nasıl Tedavi Edilir?
Eğer hafif hiperparatiroidiniz varsa (belirti yok, kandaki kalsiyum seviyesi hafifçe yükselirse), doktorunuz bu durumun tedavi edilmesine gerek olmadığını önerebilir. Bunun yerine, doktorunuz kandaki kalsiyum seviyenizi (her 6 ayda bir), tansiyonu (her 6 ayda bir), böbrek fonksiyonunu (her yıl) ve kemik yoğunluğunu (her 1 ila 3 yılda bir) izleyecektir.
Doktorunuz hiperparatiroidi hastalığınız için acil tedaviye ihtiyacı olmadığını hissederse, aşağıdakileri önlemleri almanızda fayda vardır:
- Daha fazla su içmek
- Aktif olmak ve daha fazla egzersiz yapmak
- Tiyazid idrar sökücü veya lityum almayın, çünkü bu ilaçlar kandaki kalsiyum seviyesini yükseltebilir.
- Daha şiddetli hiperparatiroidiniz varsa, doktorunuz genişlemiş paratiroid bezini (veya salgı bezlerini) çıkarmak için ameliyat yapmayı tavsiye edebilir. Yapılacak cerrahi, vakaların yaklaşık % 95’inde hiperparatiroidiyi iyileştirmektedir.
- Kalsimimetikler olarak bilinen bir grup ilaç, ikincil hiperparatiroidinin tedavisi için Gıda ve İlaç İdaresi tarafından onaylanmıştır. Bu ilaçlar paratiroid bezleri tarafından PTH üretimini durdurarak çalışır. Kalsimimetikleri ikincil hiperparatiroidi için tasarlanmış olsa da, bazı doktorlar birincil hiperparatiroidi için onları reçete edebilir.