Tirotoksikoz Nedir
Tirotoksikoz, vücutta fazla miktarda tiroid hormonu anlamına gelir. Diğer bir ifadeyle kan dolaşımındaki aşırı miktarda tiroid hormonlarının neden olduğu sağlık sorunlarına tirotoksikoz denir.
Tiroid bezi tarafından üretilen hormonlar vücudun ne kadar hızlı veya yavaş çalıştığını yani metabolizmayı kontrol eder. Çok fazla tiroid hormonu (tiroksin ve triiyodotironin) salgılanması metabolizmayı hızlandırır ve tirotoksikoz belirtilerine neden olur.
Tirotoksikoz Belirtileri Nelerdir?
- Sinirlik
- Huzursuzluk
- Yorgunluk
- Hızlı kalp atışı
- Kilo kaybı
- Saç dökülmesi
- Uykusuzluk
- Ciltte incelenme
- Sıcağa tahammülsüzlük
- Aşırı terleme
- Kas ağrısı
- Kolda ve bacaklarda kuvvetsilik
- Barsak hareketlerinde artış
- Mens süresinde kısalma
- Gözlerde irritasyon, inflamasyon, gözlerde büyüme
Tirotoksikoz tiroid hormonlarının kanda aşırı artmasıyla ortaya çıkar, ve metabolik hızı artırır. Bunun sonunda ishal, kilo kaybı, özellikle ellerde titreme, terleme, artmış kalp hızı, çarpıntı hissi, hiperaktivite, sinirlilik, gerginlik, duygularda değişiklik gibi belirtiler meydana gelebilir. Soğuk ortamlarda bile sıcaklık hissi de gözlenebilir.
Ayrıca hastalarda taşikardi (kalp hızında artış), saçlarda incelme, boyunda tiroid bezinde şişik veya nodülllerde büyüme veya hipertiroidinin diğer bulguları görülebilir. Bazı bulgular sadece otoimmun bir hastalık olan graves hastalığında gözlenir, bu belirtiler şunlardır: gözlerde büyüme, bacak cildinde şişlik ve ödem, parmak uçlarında şişlik.
Kadınlarda, adet düzenini de etkileyebilir. Adet düzensizliği yapar. Eğer hastalık şiddetli ise infertilite (kısırlık) bile gözlenebilir. Diğer nadir görülen semptomlar total saç kaybı (allopesi) ve kaşıntıdır.
Tirotoksikozun Sebepleri Nelerdir?
Tirotoksikozun en önemli sebebi hipertroidizmdir (troid bezlerinin aşırı çalışması). Hipertiroidizm tiroid bezinin çok fazla tiroid hormonu üretmesi sonunda oluşan sağlık sorununa denir denir.
Tirotoksikozun diğer nadir sebepleri aşırı iyot tüketimi, hipotiroidi tedavisi sırasında aşırı tiroid hormonu alma, bazen tiroid bezlerinin inflamasyonu (tiroidit) sonucu kana fazla miktarda hormon salınmasıdır.
Toksik multinodüler guatr ve toksik adenom tiroid bezindeki nodüllerin fazla hormon üretimi sonucu da meydana gelebilir.
Çeşitli sebeplerle kullanılan bazı ilaçlar amiodaron, lityum tiroid bezinden fazla hormon üretimine yol açabilir.
Tirotoksikoz Genetik Bir Hastalık mıdır?
Tirotoksikozun en önemli sebebi olan hipertiroidi hastalığı ailesel geçiş gösterebilir. Fakat bu konu ile ilgili sorumlu tek bir gen bulunamamıştır. Hipertiroidszm sebebeleri içinde, genetik geçiş özelliği gösteren en önemli hastalık Graves hastalığıdır. Fakat bir ebeveynde bu hastalığın bulunması çocuklarına mutlaka geçiş göstereceği anlamına gelmez. Diğer tirotoksikoz sebeplerinin genetik geçişi çok iyi bilinmemektedir.
Tirotoksikoz Nasıl Tedavi Edilir?
Tirotoksizkoz hastalarında tedavi şekli klinik duruma bağlıdır. Tirotoksikozun 3 ana tedavi metodu vardır.
İlaçlar: Betabloker (propranolol) ilaçlar tirotoksikozda gözlenen kalp çarpıntısı, sinirlilik, terleme, titreme gibi şikayetlerin semptomatik tedavisinde kullanılır.
Fakat artmış hormon seviyelerini tedavi etmek içim carbimazol yada propilthiouracil gibi ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar tiroid bezi içindeki enzimleri engelleyerek tiroid hormonu üretimini azaltır.
Hastalar farklı iki tedavi rejimi ile tedavi edilebilirler. Karbimazol tedavisi ile başlayıp 2 ay ara ile tiroid fonksiyon testleri yapılarak takip edilebilir. Tedavi dozu kan tetkiki sonuçlarına göre ayarlanır.
Alternatif olarak karbimazol ve üretilmiş tiroid hormonu aynı anda kullanılarak tedavi edilebilinir.
Radyoaktif İyot tedavisi: Bu tedavi hastanın RAI içeren kapsülleri almasıyla olur. Bu tedavi hastaneye yatırılmadan yapılabilir. Yayılan ışın ile tiroid bezindeki hücreler tahrip olur. Böylece tiroid bezinin hiperaktivitesi azalır.
Cerrahi: Cerrahi yöntem ile tüm tiroid bezi alınır. Bu tedavi ilaç tedavsinden fayda alınmadığı durumlarda uygulanılır.
Tirotoksikoz tedavisinde ana nokta anti tiroid ilaçlardır. Tedavide kullanılan iki ilaç PTU (propylthiouracil) ve methimazoldür. Bu ilaçlar tiroid hormon biyosentezini engeller. Methimazolün günlük dozu maksimum dozu 80-100 mg, PTU nun maksimum günlük dozu 800-1200 mg günde 3 kez bölünmüş dozlar olarak verilir. Tiroid hormon seviyesi normale gelince methimazol veya PTU dozları yavaş yavaş azaltılır.