ACTH Nedir Neden Yükselir Düşer Tedavisi Nasıldır?
Adrenokortikotropik hormonu olarak da bilinen ACTH beyinde hipofiz bezlerinin ön lobunda üretilen bir hormondur. ACTH’in asıl görevi; böbreküstü bezlerinde salgılanan steroid hormon kortizol seviyelerinin düzenlemesidir. ACTH testi¸ kandaki hem ACTH hem de kortizol seviyelerinin ölçüp vücuttaki kortisol fazlalığı veya eksikliğinden kaynaklı hastalıkların teşhisinde yardımcı olur. Sabah vakti alınan kandaki normal ACTH değeri 9 ila 52 pg/mL (2 to 11 pmol/L)dir. Bu testte çıkan sonuçlar yapılan laboratuvara göre farklılıklar göstermektedir.
ACTH seviyesindeki yükseklik veya düşüşlerin bazı sebepleri şunlardır olabilir:
- Hipofiz veya böbreküstü bezleri problemleri
- Hipofiz tümörü
- Böbreküstü tümör
- Akciğer tümörü
ACTH Kan Testi Nedir?
ACTH testi kandaki ACTH seviyesini yani adrenokortikotropik hormonu seviyesini ölçer. ACTH beyindeki hipofiz bezleri tarafından salgılanan bir hormondur. Bu hormonun asıl görevi ise; steroid hormon kortizol seviyelerini düzenlemesidir. Kortızoller böbreküstü bezlerinde üretilirler ve kan şekerini ve tansiyonu düzenlerler. ACTH seviyesi ölçümü kan tahlilleriyle yapılabilir. Bu test genellikle sabah vakitlerinde yapılır. ACTH seviyesi ilk uyandığımızda en yüksek seviyededir. Doktorlar bu test için erken sabah vakitlerini uygun bulacaktır.
ACTH Testi Neden Yapılır?
ACTH testi neden yapılır ?
- Böbreküstü bezleri ile ilgili problemlerde,
- Cushing sendromunun tespitinde,
- Hipofiz bezi ile ilgili problemlerde,
- Addison hastalığının (böbreküstü bezi yetmezliği) tespitinde,
- Anormal kortizol düzeyinin varlığında ACTH testi yaptırılması istenebilir.
- Kortizol seviyelerinde çok yükseliş veya alçalış belirtileri varsa da doktorunuz bu testi yapmak isteyebilir. Bu belirtiler insandan insana yaygın olarak değişir ve genellikle başka sağlık problemlerinin bir belirtisidir.Eğer kortisol seviyesi yüksekse, şu gibi durumlar yaşanabilir. Doktorunuz genellikle sizdeki aşağıdaki belirtiler bulunması üzerine ACTH testi yapacaktır;
- Halsizlik
- Adet düzensizliği
- Ani kilo alımı (özellikle yüz, göbek ve sırt bölgesinde)
- Ciltte hassaslaşma ve incelme gibi cilt sorunları
- Karın üzerinde mor çizgiler
- Kaslarda zayıflık
- Sivilcelenme
- Vücut tüylerinde artış
- Yüksek tansiyon
- Potasyum seviyesinde düşüşler
- Glikoz seviyelerinde artışlar
- Diyabet
- Düşük kortizol seviyesi belirtileri ise şunlardır:
- Yorgunluk
- Halsizlik
- Kilo kaybı
- Güneşe maruz kalmayan bölgelerde cilt pigmentasyonunun artması
- İştah kaybı
- Tansiyonda düşüşler
- Kan şekerinde düşük seviyeler
- Sodyum seviyelerinde düşüşler
- Potasyum seviyelerinde artış
- Kalsiyum seviyelerinde yükselmeler
ACTH Düşüklüğü Sebepleri Nelerdir?
ACTH eksikliği; hipofiz bezi tarafından adrenokortikotropik hormon (ACTH) üretiminin azalması veya üretememesi sonucu ortaya çıkar. ACTH seviyesinin normalden düşük olması şunlardan kaynaklanabilir;
- Böbrek üstü bezi (adrenal) tümörleri
- Glukokortikoid ilaçların kullanımı
- Kortizol (steroid) tedavisi
- Hipofiz bezinde hasar
- Cushing sendromu
- Hipofiz yetersizliği: Hipofiz bezindeki sorundan kaynaklı az üretilmesi durumudur.
- Hipofiz bezi hipopituitarizm durumunda da yeterli ACTH hormonu üretmez
ACTH Yüksekliği Sebepleri Nelerdir?
Vücutta normal seviyeden fazla ACTH olduğu durumlar şunları gösterebilir:
- Stres
- Gebelik veya adet dönemi
- Addison hastalığı
- Cushing hastalığı
- Kısa süre önce geçirilmiş ameliyat
- Vücutta ACTH üreten bir tümör bulunması
- Çeşitli kanser türleri (Akciğer, pankreas vb)
- Konjenital Adrenal Hiperplazi
- Nelson Sendromu
ACTH Yüksekliği Veya Düşüklüğü Nasıl Tedavi Edilir?
Bu durumdan muzdaripseniz Endokrinoloji bölümü doktoruna gitmelisiniz. ACTH yüksekliği veya düşüklüğünün tedavisi bu durumun nedenine göre değişir. Örneğin bu durum şayet kanserden kaynaklanıyorsa kemoterapi ve radyoterapi ile kanser tedavi edilince ACTH değerleri de normale döner.