SHBG Nedir Neden Yükselir Nasıl Düşürülür Yükseltilir Referans Aralığı Normal Değeri Nedir?
Seks hormon bağlayıcı globulin (SGBG) testi; kandaki SGBG seviyesini ölçmek için yapılan bir testtir. SHBG ise karaciğer tarafından salgılanan bir tür proteindir. Hem kadın hem de erkeklerde bulunan 3 seks hormonunu bağlar ve kanda taşır. Bu hormonlar: östrojen, dihidrotesteron ve testesterondur. SGBG dokularda kullanılan testesteron miktarını kontrol eder. Normal SGBG seviyesi cinsiyet ve yaşa göre değişiklik göstermektedir. Kandaki SGBG seviyesini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır.
Normal SGBG Değeri Kaçtır?
Yetişkinlerde normal SGBG seviyesi:
- Erkekler: 10 ila 57 nmol/L
- Kadınlarda ( gebe olmayan): 18 ila 144 nmol/L
Erkeklerde SGBG seviyesi kadınlardan düşüktür. Ancak erkeklerde genellikle yaşa bağlı testesteron seviyesi düştükçe, bu seviye yükselmektedir.
Gebelikte SGBG seviyesi yükselir. Bu durum doğumdan sonra normale döner.
SHBG Kan Testi Neden Yapılır?
Erkeklerde bu test genellikle şu kontroller için yapılır:
- Kısırlık
- Düşük cinsel güç
- Ereksiyon bozukluğu
Kadınlarda bu test genellikle şu kontroller için yapılır:
- Adet düzensizliği
- Kısırlık
- Sivilce
- Yüzde ve vücutta aşırı kıllanma
Bu test için; koldan kan örneği alınıp kandaki SHBG yoğunluğu ölçülür. Örnek alınan bu kan ölçüm için laboratuvara yollanır.
Bu test için herhangi özel bir hazırlığa gerek yoktur. Ancak bazı şeyler bu test sonucunu etkileyebilir:
Eğer şu durumları yaşıyorsanız bu test öncesi doktorunuzu bilgilendirmelisiniz:
- Opiatlar, merkezi sinir sistemi ilaçları veya başka bir ilaç alıyorsanız
- Vitaminler, sebze veya diğer besin takviyeleri alıyorsanız
- Yeme bozukluğu yaşıyorsanız veya aşırı egzersiz yapıyorsanız bu durumları doktorunuza bildirin.
Kadınlarda SHBG Yüksekliği Neden Olur?
- Hipertiroidi
- Karaciğer sirozu
- Doğum kontrol hapı kullanımı
- Anoreksiya nervozada olduğu gibi aşırı kilo kaybı
- Sigara içmek
- Bitki östrojenleri olarak herhangi bir östrojen kullanımı (fitoöstrojenler)
- Normalden yüksek estradiol seviyesi
- Dilantin (bir fenitoin) gibi bazı ilaçlar
- Göğüslerin fibrokistik hastalığı
- Alkol kullanımı, bazı ilaçlar, ağır metaller vb.
- Karaciğerin zararlı maddeleri vücuttan atamaması, vücuttan fazla estrojen atmak için karaciğer kapasitesini azaltması
- Gebelik
- Kortizol yüksekliği
Erkeklerde SHBG Yüksekliği Neden Olur?
- Testosteronun dönüşümüne göre estradiol seviyelerinde yükselme
- Hipertiroidi
- Yaşlanma
- Anoreksiya nervozada aşırı kilo kaybı
- Dilantin (bir fenitoin) olarak bazı ilaçlar
- Karaciğer sirozu
- Sigara içmek
- Alkol kullanımı, bazı ilaçlar, ağır metaller vb.
- Karaciğerin zararlı maddeleri vücuttan atamaması, vücuttan fazla estrojen atmak için karaciğer kapasitesini azaltması
- Testis kanseri
Kadınlarda SHBG Düşüklüğü Neden Olur?
- PCOS (polikistik yumurtalık sendromu)
- Hipotiroidi
- Diyabet / insülin direnci
- Hiperprolaktinemi
- Aşırı androjen aktivitesi
- Şişmanlık
- İnsülin direnci veya tip 2 diyabet
- Hipotiroidizm
- Cushing sendromu
- Alkolden bağımsız karaciğer yağlanması
- Akromegali (çok fazla büyüme hormonu)
- Androjen steroid kullanımı
Erkeklerde SHBG Düşüklüğü Neden Olur?
- Hipotiroidi
- Diyabet / insülin direnci
- Hiperprolaktinemi
- Aşırı androjen aktivitesi
- Şişmanlık
- İnsülin direnci veya tip 2 diyabet
- Hipotiroidizm
- Cushing sendromu
- Alkolden bağımsız karaciğer yağlanması
- Akromegali (çok fazla büyüme hormonu)
- Androjen steroid kullanımı
SGBG Seviyesini Yükseltmek İçin Neler Yapılabilir?
Uygulanacak tedavi SGBG düşüklüğüne sebep olan duruma bağlıdır. Öncelikle altta yatan asıl sebep belirlenmelidir.
Doktorunuz SGBG sonuçlarını ve tedavi seçeneklerini sunacaktır. Her zaman doktor tavsiyelerine uymanızda fayda vardır.
Araştırmalar sonucu SGBG seviyesini yükselten durumlar şunlardır:
Düzenli Egzersiz
Yapılan klinik çalışmalarda; 40 ila 75 yaşlarındaki egzersiz yapmayan erkeklerin bir yıl süren orta aerobik egzersiz programı sonucu kandaki SHBG ve DHT seviyesini arttığı görülmüştür.
Geniş çaplı bir denemede, SHBG’nin egzersiz yoluyla artırılabileceğine dair kanıt bulunmuştur. Çalışma postmenopozal, fazla kilolu ve daha önce egzersiz yapmayan kadınlarda yapılmıştır. Yapılan bu egzersiz planında haftada 150 ila 225 dakikalık aerobik egzersiz vardı.
Kahve Tüketimi
60 yaş üstü kadınlar üzerinde yapılan araştırmalar, günde iki veya daha fazla kafein tüketmenin SHBG seviyesini yükselmesi ile ilişkili olduğunu göstermektedir.
Bazı Oral Kontraseptiflerin Alımı
PKOS’lu kadınların meta-analizine göre, kombine oral kontraseptiflerle yapılan bir yıl tedaviden sonra SHBG seviyesinin yükseldiği görülmüştür.
Lifli Beslenme ve Şekerin Azaltımı
40 ve 70 yaşları arasındaki erkekleri kapsayan 2000 yılında yapılan bir çalışmada; lif alımının SHBG seviyelerini artırdığı, protein alımının ise azalttığı bulunmuştur.
Kilo Verme
Yapılan diğer araştırmalar, obez olan çocukların kilo verdiğinde SHBG düzeylerinin önemli ölçüde artabileceğini göstermektedir.
Bazı Takviyelerin Alımı
Birçok bitkisel ve besin takviyesi, testosteronu arttırmak için SHBG seviyelerinin düşürülmesine yardımcı olduğunu iddia etmektedir.
SHBG Yüksekliği Nasıl Düşürülür?
İlaç Kullanabilirsiniz
Bazı reçeteli ilaçların SHBG seviyesini yükselttiği gözlemlenmiştir. Doktorunuz SHBG seviyenizi düşürmeyi önerirse, kullandığınız güncel ilaç listesinden doktorunuzu haberder etmelisiniz. SHBG seviyelerini yükseltecek bazı ilaçlar:
- Relaxofine
- Tamoksifen
- Spironolakton
- Metformin
Doğru Beslenin
Beyaz pirinç, patates ve beyaz ekmek gibi karbonhidratların alımını kesin.
Quinoa, tatlı patates ve tam tahıllı ekmek gibi yüksek lifli düşük glisemik indeksli yiyecekler tüketin.
Alkolden Uzak Durun
Alkol tüketimi SGBG seviyesinin yükselmesine sebep olur.
Kafein Tüketimini Azaltın
Çok fazla kafein, SHBG seviyenizi düşürme gücünü sınırlayabilir. Yetişkinlerin günde 400 mg’a kadar kafein tüketmesi genellikle güvenli kabul edilir. Bu yaklaşık 4 fincan kahveye eşdeğerdir.
Doğru Miktarda Protein Tüketin
Eğer SGBG seviyeniz çok yüksekse, mümkün olduğunca protein tüketmeyin. Bir yetişkin ortalama her kilogram ağırlık için 0,8 g protein tüketmelidir. Örneğin, 75 kiloysanız günde 60 gram protein tüketmelisiniz.