Bebeklerde kansızlık, anormal bir durum olarak görülmeli ve dikkate alınmalıdır. Beslenme veya emilim bozukluğu bebeklerde demir eksikliğine neden olabilir, ülkemizde 0-12 aylık bebeklerin % 50 kansızlık yaşamaktadır.
Bebeklerde kansızlık, hücrelere oksijen taşıyan hemoglobin bileşenini azaltır, beden ve zeka gelişimini kötü yönde etkileyebilir. Demir eksikliğinin işaret ettiği, kansızlık ve kronik hastalıklar çok geniş ve yaygın risk faktörleri kapsamında değerlendirilir.
Her yaşta görülebilen kansızlık nedenlerine göre sorgulanmalı, 6-24 aylık bebeklerde kansızlık çok yaygındır. Bebeklerde kansızlık belirtileri gözlemlerseniz hemen uzman bir çocuk doktoruna bebeğinizi muayene ettirin.
Bebeklerde Kansızlık Nasıl Anlaşılır Belirtileri
Erken evrelerde demir eksikliği, kansızlık anemisi olmadan seyredebilir, herhangi bir belirti vermeyebilir. Bebeklerde anemi evresi başlayınca klinik olarak şu bulgulara rastlanır.
- Solgun cilt
- Uyku bozukluğu
- Huzursuzluk
- İştahsızlık
- Halsizlik
- Büyüme gerilimesi
- Yutkunma güçlüğü
- Nefes problemleri
- Nefes tutma nöbetleri (katılma)
- Tırnak kolay kırılma
- Saçlarda kırılma veya dökülme
- Saçların yavaş uzaması
- Parlak ve düz dil
Bebeklerde demir eksikliği anemisi tanı koyma
- Bebeğin günlük beslenme alışkanlıkları, anne sütü ve inek sütü hikayesi çocuk doktoru tarafından etraflıca sorgulanır
- Gastrointestinal, mide bağırsak kanallarında kanama araştırılır, dışkıda ve idrarda kan belirtileri araştırılır
- Madeni para, toprak, buz veya yenilmesi uygun olmayan, yabancı maddeleri yeme isteği pika hikayesi sorgulanır
Bebeklerde demir eksikliği anemisi teşhis koyma
Laboratuvar tam kan sayımı
Kanda hemoglobin HG değerleri, kırmızı kan hücrelerinin dağılımı ve boyutları için, RDW-SD, RDW -CV ve MCV, WBC değerleri ölçülür
Bebeklerde hemoglobin normal değerleri alt sınır – 2 SD anemi kabul edilir
| 1 | Aylık | Bebek | 10.7-17.1 | g/dL |
| 2 | Aylık | Bebek | 09.4-13.0 | g/dL |
| 4 | Aylık | Bebek | 10.3-14.1 | g/dL |
| 6 | Aylık | Bebek | 11.1-14.1 | g/dL |
| 9 | Aylık | Bebek | 11.4-14.0 | g/dL |
| 12 | Aylık | Bebek | 11.3-14.1 | g/dL |
| 24 | Aylık | Bebek | 11.7-14.1 | g/dL |
Demir düşüklüğü, tam kan sayımı anemi teşhisi için, yeterli değildir
- Genelde trombosit yüksekliği görülür, nadiren trombosit düşük olabilir, anemi ile beraber mikrositoz, hipokromi ve anizositoz varlığına bakılır
- Mikrositoz eritrositlerin hacimlerinin normalden küçük olması durumudur, mikrositozlar demir eksikliği, bakır eksikliği, kurşun zehirlenmesi ve talasemide görülür
- Hipokromi, eritrositlerin içindeki hemoglobinlerin azalması, boşluk ve soluk alanlar bırakması durumudur. Bu durma hemoglobin sentez bozukluğu denir
- Anizositoz, eritrositlerin boyutlarının bir birinden farklı olması durumudur, bütün anemi türlerinde görülür
- Preferik yayma, poikilositoz, çok biçimli alyuvar, mikrositoz, hipokromi ve anizositoz formları ile birlikte, 5 tane akyuvar kan hücresi incelenir
| WBC AKYUVAR | ALT SINIR | ÜST SINIR |
| Nötrofiller | %40 | %60 |
| Lenfositler | %40 | %60 |
| Monositler | %2 | %4 |
| Eozinofiller | %1 | %4 |
| Bazofiller | %0,5 | %1 |
- Kan hücrelerinden birinin artması diğer kan hücrelerinin düşmesine neden olabilir, WBC testi kanda kurşun zehirlenmesi ve diğer bir çok problemleri işaret eder
- Retikülosit sayısı, olgunlaşmamış kan hücreleri indeksi, kansızlığın kemik iliğinin neden olup olmadığını anlaşılmasını sağlar
- Dalak, karaciğer ve kemik iliğinde depolanan demirin bitmesi, kan plazma demir düzeyini azaltır, sonuç olarak, serbest eritrosit protoporfirin düzeyi yükselir
- Eritrosit protoporfirin düzeyi artışına bağlı olarak, mikrositik eritrositlerin üretimi başlar, işte bu durum kansızlık anemisin genişlemesine neden olur
Bebeklerde demir eksikliği tedavisi
- Tedavi yaklaşımı beslenme yetersizliği veya büyümeye bağlı artan demir ihtiyacı, çölyak hastalığı vb emilim bozukluğu ve iç kanamalara bağlı kansızlık
- Demir eksikliğine bağlı kansızlık tedavisi, altında yatan neden veya nedenlerine göre yapılır, kansızlığın anemiye dönüşmesi tehlikeli durumlara yol açabilir
- Yapılan tahlil ve tanı sonuçlarına göre demir eksikliğine neden olan problemler teşhis edilir ve ortadan kaldırılır
- Demir eksikliği ilaçları verilir, öncelikli olarak Demirin ferro +2 ferro sulfat oral yoldan verilir, tedavi yanıt vermez ise ferro + 3 ilaç formuna geçilir
- Kansızlık anemisinin şiddetine göre 3-6 mg günlük doz iki veya üç seferde verilir, demir ilaçlarları, bulantı, kusma, karında şişlik, kabızlık, ishal ve dışkının siyah olmasına yol açabilir
- Şurup formunda, demir ilaçları, dişleri siyaha boyayabilir, bu neden ile dişlere temas ettirmeden içmeye çalışılır veya meyve suyu ile seyreltilerek verilebilir
- Demir emilim eksikliğine karşı, magnezyum hidroksit, mide asidini azaltan ilaçlar, alüminyum veya çinko içerikli ilaçlar verilir.
- Demir ilaçları aç karna verilir, yemek yenmiş ise 2 saat sonra alınmalıdır, çinko içeren ilaçlar ile birlikte verilmez arada en az 2 saat fark olmalı
Bebeklerde demir eksikliği tedavisine yanıt tablosu
| KAN TEST | BEKLENEN SONUÇLAR | İZAHAT VE ÖZEL DURUMLAR |
| Retikülosit | Tedavi başladıktan 1 hafta sonra değerlet yüksek görülür | Hafif kansızlıkta yükselmez |
| Hemoglobin | Tedavi başladıktan 2-3 hafa sonra HGB 1-2 g/dl yükselir | HGB yükselmesi demir eksikliği var demektir |
| RDW | Tedavi başladıktan sonra yükselir, 1, 1.5 ay sonra normale döner | |
| MCV | 12 hafta sonra normal düzeylerine döner | Mikrosite ve Talasemi minör anemilerinde normale dönmez |
- Tedavi başladıktan 1-2 hafta sonra hemoglobin, değeri yükselir, hastalığın nedeni 1, 1,5 ayda ortadan kalkar, 3 ay daha ilaç tedavisine devam edilerek, demir depoları yani makrofajlar doldurulur
- Ağır kansızlık anemisi kalp yetmezliğine neden olacak durumda ise eritrosit süspansiyon verilir, yani kan nakli yapılır, sonra demir tedavisine geçilir
Bebeklerde demir eksikliğinden korunma yolları
- Doğumdan itibaren 4 veya 6 aya kadar anne sütü verilmeli, 4-6 sonunda demirden zengin gıdalar verilmeli, anne sütü alamayan bebekler demir içeren mamalar almalı
- Normal doğan bebeklere kansızlık varsa 4 ay sonra doktor tarafından günlük 1mg damla verilir, prematüre doğan bebeklere 2 ay sonra doktorunuz, günlük 2 mg damla verir
- Damla tedavisi 12 aya kadar devam eder, 12 ay sonra günlük inek sütü iki su bardağını geçmemeli, demirden zengin gıdalara deva etmeli
- Pramatüre veya normal kilonun altında doğan bebekler, günlük 600 ml inek sütü tüketen ve kronik hastalığa sahip olan bebekler anemi riski altındadır.