Böbrek yetmezliği nedir, akut ve koronik olamak üzere iki çeşidi vardır. Kronik böbrek yetmezliğine üremi’de denir. Böbrekler kandaki zararlı ve atık maddeleri süzen organdır. Vücuda zararlı atık maddeler başlıca üre, ürik asit ve kreatinindir. Böbrekler ayrıca mineral ve proteinleri dengeler.
Salgıladıkları hormonlar ile tansiyonu düzenler ve kırmızı kan hücresi yapımını uyarır. Kemiklerimiz için gerekli olan d vitamini, kalsiyum ve fosfor kullanımını sağlarlar. Böbrek yetmezliğinin etkimediği hiç bir organ olmadığı gibi, çoğu organ hasarlarıda böbrekleri etkiler.
Böbrek yetmezliği nedir neden olur belirtileri nelerdir
Akut böbrek yetmezliği genel olarak kan üre azotu BUN atıklarının idrardan atılmasınına mani olan ve vücudun sıvı dengesini bozan fonksiyonel bozukluklardır.
Akut böbrek yetmezliği basit bir kan testi ile anlaşılır. Kreatinin yüksekliği, üre yüksekliği ve ürik asit yüksekliği böbreklerde filitrasyon problemine işaret eder.
Akut böbrek yetmezliği kriterleri hastalığın nedenine, şiddetine ve seyrine göre çok geniş kapsamlı ele alınır. Tedavi edilmediği durumlarda kronik hale gelebilir.
Akut böbrek yetmezliği neden olur
Akut böbrek yetmezliği iki ayrı şekilde ele alınabilir. Birincisi ilk hasarın böbreklerde meydana gediği fizyolojik ve fonksiyonel bozukluklar. İkincisi ise herhangi bir organda meydana gelen hasarın bir sonucu olan böbrek yetmezliği.
Enfeksiyon nedeni ile gelişen böbreklerde iltihaplanmaya neden olan böbrek yetmezlik tabloları görülebilir. Aşağıdaki hastalıklar da böbreklerin nefron, tübül ve glomerüler kılcal damarlarda filitrasyon, emilim ve salgılama yapan ünitelere zarar verebilir.
Akut böbrek yetmezliğine neden olan hastalıklar
- Ağır kan kayıpları kaza yaralanma
- Deride sıvı kaybına neden olan ciddi yanıklar
- Dehidrasyon vücutta aşırı sıvı kaybı
- Mide bağırsaklarda meydana gelen iç kanamalar
- İdrar sökücü ve tansiyon düşürücü diüretik ilaç kullanımı
- Ozamotik diürez şeker hastalığı nedeni ile aşırı idrar
- Kalp yetmezliği, myokard ve kalp kapak hastalıkları
- Pulmoner hipertansiyon ve pulmoner emboli
- Kanda enfeksiyon sepsis ve anaflaksi şok
- Antihipertansif ilaçların kullanımı
- Hiperkalsemi kalsiyum yüksekliği
- Multipl myelom plazma hücreli kan kanseri
- Polisitemi vera kırmızı kan hücresi eritrosit artışı
Akut böbrek yetmezliği belirtileri
- İdrarda azalma günlük 400 ml’den az
- Diz ve ayaklarda ödem şişlik
- İştahsızlık ve halsizlik
- Mide bulantısı ve kusma
- Kokuya hassasiyet (kanda üre artışına bağlı)
- Göğüs ağrısı ve nefes darlığı
- Dikkat bozukluğu ve bilinç bulanıklığı
- Komaya girme
- BUN yüksekliği
- Kreatinin yüksekliği
- Glomerüler filitrasyon hızında düşüş
Akut böbrek yetmezliği tedavisi
ABY hastaları hastaneye yatırılarak tedavi edilir ABY neden olan hastalıklar ortadan kaldırılır. Kan veya sıvı kaybına yönelik serum takviyesi yapılır vücudun elektrolit dengesi sağlanır. Ödem varsa idrar söktürücü ilaç tedavileri yapılır, kalsiyum ve potasyum gibi eksiklikler tamamlanır.
Kronik böbrek yetmezliği nedir belirtileri nelerdir
Üç ay boyunca belirti ve bulguları devam eden akut böbrek yetmezliği tabloları, kronik böbrek yetmezliği olarak kabul edilir.
Kronik böbrek yetmezliği neden olur
Kronik böbrek yetersizliği yaygın olarak şeker, yüksek tansiyon, kronik glomerülonefrit yani böbrek iltihabı hastalıklarından meydana gelir. Ayrıca genetik Konjenital kistik böbrek hastalıkları. İnterstisiyel nefrit veya piyelonefrit, vazı virüs, (AIDS nefropatisi) bakteri ve bazı kanser türleri.
Kronik böbrek yetmezliği belirtileri nelerdir
Kronik böbrek yetmezliği erken evrelerinde kan tahlillerinde belirti vermeyebilir. KBY erken evresinde fosfat dengesi bozulması ve sekonder hiperparatiroidizm yatkınlığıdır.
Glomerüler filtrasyon hızı 25-30 ml/dk seviyelerine gerilemesi sonucu kalsiyum ihtiyacını tetikleyen hormonlar fosfat seviyelerini yukarı çeker.
Uzun süreli non-steroid antienflamatuar, kemoterapi ve radyoterapi ilaçların kullanılması böbreklerde hasara neden olabilir.
- Mide bulantısı ve kusma
- İştahsızlık ve halsizlik
- Uyku isteği ve kaşıntı
- Göz kapaklarında şişme
- Bacak ve ayaklarda ödem
- Akciğerlerde ödem ve nefes darlığı
- Kramp, his kaybı veya felç
- Tansiyon ve kalp hastalıkları
- Anemi ağır kansızlık
- Bilinç bulanıklığı
- Paratiroid hormon bozukluğu
- D vitamin, kalsiyum ve fosfat dengesizlikleri
- Kemik direncinde azalma
- Kemiklerin dayanıksız olması
- Kemik ve eklem ağrıları
- Kaslarda güçsüzlük
- Hiperürisemi kanda üre yüksekliği
- Hipertansiyon yüksek tansiyon
- Kalp ritim bozukluğu aritmi
Kronik böbrek yetmezliği tedavisi
KBY böbreklerde geri dönüşü olmayan fonksiyonel kayıp ve hasarların olduğu bir hastalıktır. Doktorlar öncelikli olarak hastalığı kontrol altına alıp ilerlemesini durdurmayı hedefler.
Gerekli rutin kontrol ilaç ve destek tedavi planları hazırlarlar. Mümkün olduğu kadar diyaliz ve böbrek nakiline gidecek olan süreci uzatırlar. Böbrekleri etkileyen diğer hastalıkların semptomlarını azaltmaya çalışırlar.