Aşırı vücut yağının sağlık için ciddi sonuçları vardır. Yüksek LDL seviyeleri “kötü” kolesterol ve trigliserid ve düşük HDL seviyeleri “iyi” kolesterol ile ilişkilidir. Vücudun insüline tepkisini bozar, kan şekeri ve insülin seviyelerini yükseltir. Aşırı vücut yağı kalp krizi, felç, yüksek tansiyon, kanser, diyabet, osteoartrit, karaciğer yağlanması ve depresyon gibi ölüm ve sakatlık gibi sağlık sorunlarına sebep olabilir. Fakat abdominal obezite yani karın bölgesi yağlanması için uzmanlar en kötünün en kötüsü olduğunu belirtiyor.
Bu risklerle karşı karşıya kaldığınızda, kilonuzun ne kadar olduğunu ve ne kadar olması gerektiğini bilmek istersiniz. Ancak sağlıklı kilo konusunda doğru olan soru, ne kadar kilonuz olduğu değil, ne kadar göbek yağı oranına sahip olduğunuzdur.
Obezitenin değerlendirilmesi
Yıllar boyunca bilim adamlarının yaptığı araştırmalar sonucu, önemli olan şeyin vücut ağırlığı değil, vücut yağı olduğu fark ediliğinde, bu konudaki standartlar değişmeye başladı. Vücut kitle indeksi (BMI), aşırı kilolu ve obeziteyi teşhis etmenin standart yolu olarak kabul edildi.
BMI – Vücut Kitle İndeksi
BMI vücut yağ oranı tahminini sağlar ve diğer ölçümlerden kısmen daha doğrudur. BMI resmi standart olmasına rağmen, birkaç kusuru vardır. Mesela, yoğun kaslara sahip profesyonel sporcular, az vücut yağıyla 30 BMI’ye sahip olabilirler. Diğer taraftan BMI, kas kütlesi önemli miktarda kaybetmiş yetişkinlerde, vücut şişmanlığını doğru bir şekilde yansıtmada başarısız olabilir. Ancak en önemli sorun, BMI, yağın nasıl dağıtıldığına bakılmaksızın toplam vücut yağını yansıtıyor olmasıdır. Ve fazla yağ iyi olmasa da, bir bölgede aşırı yağ birikmesi diğerlerinden çok daha tehlikelidir. Uzmanlar, abdominal obezite yani bölgesel olarak göbek yağının kötünün en kötüsü olduğunu belirtiyor.
Abdominal Obezite Karın içi yağlanma – Göbek yağlanması
Göbek yağlanması abdominal obezite neden çok zararlı? Bilim adamları kesin olarak bilmiyorlar, ancak araştırmalar güçlü ipuçları sağlıyor. Bu ipuçlarını anlamak için önce göbek yağının iki farklı biçimde oluştuğunu anlamalısınız. Bazıları derinin hemen altındaki yağ dokusunda bulunur. Bu deri altı yağ vücudun başka yerlerindeki yağ gibidir ve sağlığa zararlı değildir.
Abdominal obezite karın içindeki yağ ise bir başka hikayedir. Bu visseral yağ iç organların etrafında bulunur ve hikayenin kötü adamıdır. Karın içi yağlanmanın en önemli tehditlerinden biri visseral obezite, kan basıncını, kan şekeri düzeylerini ve kalp riskini artıran vücudun strese yanıt mekanizmalarının aşırı hareketliliğine bağlı olmasıdır.
Bu konuda daha yeni bir bilgi, lipotoksisite kavramına dayanır. Deri altı yağın aksine, visseral yağ hücreler metabolik maddeleri doğrudan karaciğere kan taşıyan portal dolaşıma bırakır. Sonuç olarak, aşırı trigliserid ile büyüyen visseral yağ hücreleri karaciğere serbest yağ asitleri bırakır. Büyüyen ve artış gösteren serbest yağ asitleri ise pankreas, kalp ve diğer organlarda birikir. Bu durum organlarda serbest yağ asitlerini depolamak için bulunan dokularda yağ birikmesine neden olur. Sonuç anormal kalp fonksiyonunun yanı sıra, insülin, kan şekeri ve kolestrolün bozulmuş regülasyonunu üreten organ disfonksiyonu kaçınılmaz olur.
Klinik gözlemler ve temel araştırmalar sonucunda, karın içindeki aşırı yağın kardiyovasküler hastalığa önemli bir katkıda bulunduğunu kabul eder.
Detaylı anlatmaya çalıştığımız bu durumu kısaca özetlersek;
Kas, karaciğer, pankreas ve kalp gibi hayati organ dokularında, aşırı yağ depolanmasına lipotoksisite denir. Lipotoksisite özellikle obezite, tip 2 diyabet ve bu hastalıklara bağlı semptomların gelişmesine katkı sağlar.
Abdominal obezitenin değerlendirilmesi
En doğru yöntem, visseral yağ miktarını ölçmek için bilgisayarlı tomografi (BT) veya Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) kullanmaktır. Fakat bunlar pahalı ve uygulaması az sonra anlatacağımız yöntemlere göre biraz daha zor olduğundan, gerekli olmadıkça pek fazla tercih edilmez.
Bel Kalça Oranı ölçüsü
Çok daha basit bir yöntem bel kalça oranı belirlemektir.
- Göbeğinizi serbest bırakın yani içine çekmeyin ve belinizi göbekle birlikte ölçün.
- Ardından, kalçalarınızı en geniş noktasından, kemikli çıkıntılardan ölçün.
- Son olarak, bel ölçüsünü, kalça ölçüsüne bölün ( Bel / kalça = Oran )
- Erkeklerde bel kalça oranı 2.41 cm
- Kadınlarda bel kalça oranı 2.16 cm
Bulduğunuz bel kalça oranı sağlık riski taşıyor mu? Yukarıdaki değerlerin üzerine çıktıkça kalp krizi veya felç geçirme riski giderek artar.
Bel çevresi ölçümü
Bel kalça oranı çok yararlı bir araçtır. Ancak birçok uzman şimdi daha basit bir teknik olan bel çevresi ölçümü uyguluyor. İki yerine bir ölçüm içerdiğinden, bel kalça oranı ölçümüne göre daha basit.
- Bel çevrenizi düzgün bir şekilde ölçmek için ayakkabılarınızı çıkarın
- Çıplak ayaklarınızla düz bir yere basın.
- Karın göbek bölgesi çıplak olacak şekilde ölçüm yapmalısınız.
- Rahatlayın ve nefes verin ve göbeğinizi serbest bırakın.
- Esnemeyecek bir mezura kullanarak göbek ve bel çevresini ölçün.
Bel çevresi ölçümü yorumlama
| Risk Seviyesi | Erkek | Kadın |
| Düşük Risk | 94 cm ve aşağısı | 80 cm ve aşağısı |
| Orta Derece Risk | 94.2 cm ve 101 arası | 80.2 ve 88.5 arası |
| Yüksek Risk | 101.2 ve yukarısı | 88.9 ve yukarısı |
Kilo kontrolü
Abdominal obezite ve aşırı visseral yağ olup olmadığını öğrenmek için bel çevresini ölçmek kolay bir yol, fakat bu konuda bir şeyler yapmak yani aksiyon almak çok daha zor.
Visseral yağları azaltmanın tek yolu kilo vermektir ve kilo vermenin yolu günlük aldığınızdan daha fazla kalori yakmaktır. İstikrarlı kilo verme hem alınan kalori miktarının azaltılması hem de daha fazla egzersiz gerektirir. Göbek Eritme Yolları – Göbek Eritmenin Bilimsel 6 Basit Yolu makalemizi okuyabilirsiniz.
BMI mi? Yoksa Bel Çevresi mi daha önemli
Her iki standartları da kullanmalısınız. Bel ölçüm size visseral yağ ve obezite ile ilgili hastalık riski için en iyi tahmini verirken BMI, size toplam vücut kilonuz için en iyi tahmini verecektir.