Cushing sendromu aynı zamanda hiperkortizolizm olarak da bilinir. Cushing sendromu kısaca, kortizol hormonunun anormal derecede yüksek seviyelerine bağlı olmasıyla ortaya çıkar. Bu çeşitli nedenlerden dolayı olabilir. En yaygın neden kortikosteroid ilaçların aşırı kullanılmasıdır. Doktorunuz birkaç farklı tanı testleri ve tedaviler önerebilir. Çoğu durumda, ilaç kortizol seviyenizi yönetmenize yardımcı olabilir.
Cushing sendromunun belirtileri nelerdir?
Cushing sendromu belirtileri en yaygın olanları şunlardır:
- Kilo alımı
- Obezite
- Özellikle orta kısımlarda yağlı katmanlar
- Yüz yuvarlak, ay şeklinde bir yüze neden olur
- Omuzlar ile üst sırt arasında manda kamburuna neden olur
- Göğüsler, kollar, karın ve uyluklarda morluk ve çatlaklar
- Kolayca oluşan çürükler ve ciltte inceltme
- Cilt yaralanmalarının yavaş iyileşmesi
- Akne sivilce
- Yorgunluk
- Kas zayıflığı
- Glikoz intoleransı
- Artan susuzluk
- Artan idrara çıkma
- Kemik kaybı
- Yüksek tansiyon
- Ağrı
- Bilişsel işlev bozukluğu
- Anksiyete yani Panik Atak
- Sinirlilik
- Depresyon
- Enfeksiyon insidansının artması
Kadınlar ayrıca ekstra yüz ve vücutta tüylenmenin yanı sıra düzensiz veya atlayan adet dönemleri fark edebilir.
Cushing sendromu belirtileri ayrıca erkekler de şu semptomları gösterebilir;
- Erektil disfonksiyon
- Cinsel ilgi kaybı
- Azalan doğurganlık
Cushing sendromu belirtileri çocuklarda genellikle obez ve daha yavaş bir büyüme oranına sahiptir.
Cushing sendromunun nedenleri nelerdir?
Adrenal bezler kortizol üretir. Bu vücudun bir dizi fonksiyonlarını yürütmesinde yardımcı olur,
- Kan basıncını ve kardiyovasküler sistemi düzenleyen
- Bağışıklık sisteminin inflamatuar tepkisini azaltmak
- Karbonhidratları, yağları ve proteinleri enerjiye dönüştürme
- insülinin etkilerini dengelemek
- Strese yanıt vermek
Vücudunuz çeşitli nedenlerle, kortizol yüksekliği denilen normalin üzerinde kortizol üretebilir:
Özellikle son üç aylık dönemde akut bir hastalık, cerrahi, yaralanma veya gebelik ile ilgili stres de dahil olmak üzere yüksek stres seviyeleri buna neden olabilir, ayrıca;
- Atletik eğitim
- Yetersiz beslenme
- Alkolizm
- Depresyon, panik bozuklukları veya yüksek duygusal stres seviyeleri
Cushing sendromunun en yaygın nedeni, prednizon gibi kortikosteroid ilaçların uzun süre yüksek dozlarda kullanılmasıdır. Doktorlar, organ nakli sonrası nakledilen organın reddedilmesini önlemek için bu ilaçları vermiş olabilir. Ayrıca lupus ve artrit gibi iltihaplı hastalıkları tedavi etmek için kullanırlar. Sırt ağrısı tedavisinde yüksek dozda enjekte edilen steroidler de bu sendroma neden olabilir.
Egzama ve astım için kullanılan kremlerdeki inhalasyon şeklinde düşük doz steroidler genellikle Cushing sendromuna neden olmaz.
Cushing sendromuna neden olan diğer etkenler şunlardır:
- Hipofiz bezinin Cushing hastalığı olarak da bilinen çok fazla adrenokortikotropik hormon salgıladığı bir hipofiz bezi tümörü
- Genellikle akciğer, pankreas, tiroid veya timus bezinde meydana gelen tümörlere neden olan ektopik ACTH sendromu
- Adrenal yetmezlik (Adrenal bez anormalliği veya tümör)
Genetik Cushing sendromu başka bir olası nedenidir. Cushing sendromu tipik olarak kalıtsal değildir, ancak endokrin bezlerin tümörlerini geliştirmek için kalıtsal bir eğilime sahip olmak mümkündür.
Cushing sendromu nasıl teşhis edilir?
Cushing sendromu birçok farklı nedene sahip olabilir. Cushing sendromu teşhisi, vücuttaki anormal kortizol seviyelerine göre yapılır. Sağlık kuruluşları fiziki muayene ve tıbbi geçmişi sorgulayarak belirtileri gözden geçirecektir. Ayrıca Cushing sendromu kan ve idrar testleri de dahil olmak üzere, teşhis edilir;
- 24 saat idrar serbest kortizol testi
- Gece yarısı plazma kortizol ve gece geç tükürük kortizol ölçümleri
- Düşük doz deksametazon bastırma testi
Bu durumun teşhisini aldıktan sonra, doktorunuz aşırı kortizol üretiminin nedenini belirlemede yardımcı olacak testler olarak, kortikotropin salınan hormon stimülasyon testi ve yüksek doz deksametazon bastırma testlerini de isteyebilir. Ayrıca ek olarak CT ve MRI taramaları gibi görüntüleme çalışmaları da isteyebilir.
Cushing sendromu için hangi doktora gidilmeli?
Cushing sendromu ile sağlık kuruluşlarının endokrinoloji bölümü ilgilenir, ayrıca hastalığın teşhis ve tedavi sürecinde nöroşirürji, radyoloji ve patoloji bölümleride ilgilenir.
Cushing sendromu nasıl tedavi edilir?
Tedaviye ne kadar erken başlarsanız, beklenen sonuç o kadar iyi olur. Semptomlarınızın iyileşmesi uzun zaman alabilir. Tedavi cushing sendromuna neden olan etkilere bağlı olacaktır. Doktorunuz durumunuza yardımcı olmak için adrenal bezlerde kortizol üretimini azaltacak veya hipofiz bezinde ACTH üretimini azaltacak ilaçlar verebilir. Bazı ilaçlarda kortizolün dokularınıza etkisini engelleyecek etkilere sahiptir.
Kortikosteroid kullanıyorsaniz, ilacınızda veya aldığınız dozajda değişiklik yapılması gerekebilir. Fakat dozajı veya ilacınızı kendiniz değiştirmeye çalışmayın. Bu yakın tıbbi gözetim altında yapmalıdır ve doktorunuz uygun gördüğü ilaçla veya uygun gördüğü dozajla değiştirecektir.
Tümörler habis olabilir, bu da kanserli anlamına gelir. Veya iyi huylu olabilir, bu da kanser olmayan anlamına gelir. Cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir. Doktorunuz ayrıca radyasyon tedavisi veya kemoterapi önerebilir.
Cushing Sendromu Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Cushing sendromu tedavi edilmezse şunlara yol açabilir;
- Kemik kaybı
- Kemik kırıkları
- Kas kaybı ve zayıflık
- Yüksek tansiyon
- Tip 2 diyabet
- Enfeksiyonlar
- Hipofiz tümörünün genişlemesi
- Böbrek taşları
Hipofiz tümörleri nedeniyle Cushing sendromu diğer hormonların üretimine müdahale edebilir.
Cushing Sendromu Beslenme
Cushing sendromu beslenme şekli için doktorunuz başka birşey tavsiye etmediyse. Sağlık kuruluşları devam eden tedaviye destek olarak, yüksek kalsiyum ve protein ve düşük sodyumlu bir diyet önerebilir.
Cushing sendromu kemik kaybını önlemek için kalsiyum
Aşırı kortizol, zamanla kemik kaybına neden olur, kalsiyum açısından zengin bir diyet bunun önlenmesine yardımcı olur. Kalsiyum, lahana, brokoli, yoğurt, peynir, süt ve çoğu tahıl gibi çeşitli gıdalardan temin edilebilir. Buna ek olarak, üreticiler genellikle kahvaltılık tahıllara, tofulara, pirinç, soya ve meyve suları gibi bazı içeceklere kalsiyum eklerler. Günlük diyetinize bir kalsiyum takviyesi eklemek faydalı olabilir fakat bunu doktorunuzla konuşmalısınız.
Cushing sendromu hastalığı olanlarda sodyumu azaltmak
Yüksek tansiyon Cushing sendromunun yaygın bir komplikasyonudur, bu nedenle sodyum alımınızı kontrol etmeniz çok önemlidir. Diyetinizde çok fazla sodyum tüketmek, vücudunuzun sıvı tutmasını ve kilo alımını teşvik eder. Yemek yaparken yemeğinize tuz eklemekten kaçının. Taze meyve, sebze ve kepekli tahılların yanı sıra yağsız proteinler tüketin. İşlenmiş etler, turşular, patates cipsi ve tuzlu unlu mamüller gibi yüksek sodyum içeriğine sahip gıdalardan kaçının. Konserve sebze yerseniz, düşük sodyum içerenleri tercih edin.
Protein Açısından Zengin Gıdalar Tüketin
Kortizolün birçok işlevinden biri, kas inşa etmek ve korumak için gerekli olan proteinin parçalanmasını teşvik etmektir. Aşırı kortizole maruz kalmak vücutta kas kaybına neden olabilir. Yüksek proteinli bir diyet yemek, Cushing sendromuyla ilişkili Kas kaybını önlemeye yardımcı olabilir. Her öğüne protein eklemeyi denemelisiniz. Balık, fasulye, tofu, mercimek, az yağlı yoğurt ve az yağlı süzme peynir gibi yağsız, protein açısından zengin gıdalar seçin.
Cushing sendromu beslenme ile ilgili diğer hususlar
Diyet önerileri hakkında mutlaka doktorunuzla konuşun. Örneğin, Cushing sendromlu bazı bireyler diyabete sahiptir, bu nedenle kan şekerini yönetmenize yardımcı olmak için kontrollü bir karbonhidrat diyeti izlemeniz gerekebilir. Fiziksel aktivite de önemlidir. Egzersiz, kilo alımını ve kas kaybını önlemeye yardımcı olur. Halter gibi ağırlık taşıyan egzersizler, kemik yoğunluğunu artırmaya ve kemik kaybını önlemeye yardımcı olur. Her hafta iki veya daha fazla gün ağırlık antrenmanı yapmaya çalışın ve haftada en az 2.5 saat orta yoğunluklu aerobik aktivite yapın.