Hematokrit tam kan sayımı CBC testlerinde yer alan sonuçlardan biridir HCT kısaltması ile ifade edilir. Kısaca HCT nedir kana rengini veren kırmızı kan hücrelerine alyuvarlar denir, kan sıvısının toplam hacmi içindeki alyuvar oranına ise hematokrit denir. Hematokrit normal değerleri erkeklerde % 38.8 – 50.0, kadınlarda ise % 34.9 – 44.5, referans değerlerinin dışında kalan oranlar ise HCT Düşüklüğü veya HCT Yüksekliği olarak tanımlanır.
Kanımız RCB alvuyarlar, WBC akyuvarlar ve PLT trombositler ve kan plazmasından meydana gelir. Hematokrit RCB hacmi bütün diğer bileşenlere olan hacmini ifade etmesi bakımından bazı kan hastalıklarının seyrini veya şiddetini anlamaya yardımcı olur. HCT testi genellikle HGB test sonucu ( hemoglobin seviyeleri ) ile birlikte yol gösterci olurlar. Hemoglobin alyuvarlar içinde bulunan ve hücrelere oksijen taşıyan bir bileşendir.
HCT düşüklüğü nedir
Saniyede 2.4 milyon alyuvar, yani eritrosit hücresi kan dolaşımına dahil olurlar. Eritrositlerin ömrü 120 gündür, süresi dolunca parçalanır ve vücuttan atılır. Bu dengenin bazı faktörler ile bozulması sonucu daha az eritrosit üretimi veya daha kısa ömürlü eritrosit üretimi olabilir. Sonuç olarak hematokrit düşüklüğü ortaya çıkmış olur.
HTC yüksekliği nedir
Kanda yüksek oranda eritrosit hücresi ve buna bağlı olarak hemoglobin yüksekliği görülmesinin en yaygın nedeni dehidrasyondur. Kan plazmasındaki sıvı azaldıkça kırmızı kan hücrelerinin oranı hematokrit yüksekliği görülmesine neden olur, halbuki yüksek değildir.
Hematokrit testi neden yapılır
- Anemi ve polisitemi şiddetini anlamak için
- Eritrosit üretim bozukluğunu tanımlamak için
- Kan nakli hakkında karar vermek için
- Kan tedavisi sonuçlarını takip için
- Dehidrasyonu değerlendirmek için
Hematokrit testi sonucu nedir
- Hematokrit testi alyuvar hücrelerindeki problemlere işaret etsede, problemin nedeni hakkında bilgi veremez.
- Tanı ve teşhis koyabilmek için hematokrit düşüklüğü ve yüksekliği ile karakterize olan başka test ve tahlillere ihtiyaç vardır.
- Mesela demir, B12 vitamin ve folik asit testleri, eritrosit sedimentasyon hızı esr, MCV, MCH testi veya şiddetli vakalarda kemik iliği biyopsisi yapılır.
- Eritrosit hücreleri ile birlikte hemoglobin sayısı, retikülosit sayısı ve diğer bileşenler ile beraber uzman doktor tarafından yorumlanır.
Hematokrit düşüklüğü neden olur (HCT Düşüklüğü)
- Demir eksikliği anemisi
- Folat ve vitamin B12 eksikliği
- Akdeniz anemisi ve aplastik anemi
- Miyelodisplastik sendromu
- Kemik iliği kanser türleri
- Lösemi ve lenfoma türleri
- Böbrek hastalıkları
- Dalak büyümesi
- Kemoterapi ve radyoterapi
- Enfeksiyona bağlı kemik iliği hasarı
- Aşırı ve uzun süreli alkol alımı
HCT Düşüklüğü belirtileri
- Nefes darlığı
- Çabuk yorulma
- Halsizlik ve solgunluk
- Saç dökülmesi
- Kalp kifayetsizliği
- Aritmi yüksek ve bozuk nabız
HCT Düşüklüğü tedavi yöntemleri
Düşüklüğün altında yatan nedenlerin ortadan kalkması aynı zamanda tedavi yöntemidir. İleri derece şiddetli ve ağır vakalada kan nakli gerekebilir. Doktorunuz aksini söylemiyorsa;
- Demir içeren yiyecekler tüketin
- Folik asit ve B12 vitamini alın
- Hurma ve ananas tüketin
- Üzüm sirkesi kullanın
- Demir takviyesi kapsülleri
- Düzenli egzersizler yapın
Hematokrit yüksekliği neden olur (HCT yüksekliği)
- Yaralanma veya hastalık nedeni ile iç ve dış kanama
- Kanda sıvı hacmi azalması dehidrasyonu
- Akciğer hastalıklarına bağlı nefes darlığı
- Böbrek tümörlerinin aşırı eritropoietin üretimi
- Konjenital kalp hastalıkları nedeni ile
- Polisitemi vera kemik iliği hastalıkları
- Aşırı sigara içme alışkanlığı
- Yüksek rakımda yaşamak
- Kalıtsal ve genetik nedenler
- Epogen doping eritropoietin alımı
- Kronik uyku apnesi ve koah hastalığı
HCT yüksekliği belirtileri
- Halsizlik ve bitkinlik
- Eklem ve kaslarda ağrı
- Baş ağrı, baş dönmesi
- Deride kaşıntı ve morarma
- Dışkıda kan görülmesi
HCT yüksekliği tedavi yöntemleri
Yüksekliğe neden olan, tümör, kemik iliği ve diğer hastalıklarının tedavi edilmesi, ayrıca doktorunuz aksini söylemiyorsa;
- Demir içeren gıdaları azaltın
- Gazlı içecekler ve kafein tüketmeyin
- Koyu çay ve kahve tüketimini azaltın
- İdrar söktüren içeçeklerden uzak durun
- Yeşil çay benzeri bitki çayları tüketmeyin
- Bol sıvı tüketin günde en az 2 litre su için
- Vücudu susuz bırakmayın,
- Greyfurt suyu, kiraz, kivi ve kızılcık tüketin
- Sarımsak, soğan ve zerdeçal kanı sulandırır
- Vücudu zorlayacak egzersizler yapmayın
- Günde bir adet aspirin alın kanı sulandırın
- Kan bağışı veya hacamat yaptırın
- Mümkünse yüksek rakım yerlerde bulunun
- Deniz seviyesi rakımı düşük yerlerden uzak durun
Yaş ve cinsiyete göre HTC normal değer aralıkları
Hamile bayanlarda HCT değerleri alt ve üst limitler % 30 – 34 – 46 referans olarak alınır.
- % 55 – 68, yenidoğan bebeklerde
- % 29 – 41, 12 ayını dolduran bebeklerde
- % 36 – 40, 10 yaşını dolduran çocuklarda
- % 42 – 54, yetişkin erkeklerde
- % 38 – 46, yetişkin kadınlarda